Avrupa Birliği sürecinde Türkiye`de yerel yönetimlerin demokratikleşmesi ve idari denetimi

Abstract

Değişimin bir yaşam biçimine dönüştüğü günümüzde, değişimdinamikleri, bütün kurumsal sistemleri daha demokratik, şeffaf ve etkinolmaya yöneltmektedir. Tüm sektörlerde kendini gösteren değişim rüzgârı,biraz geç de olsa kamu yönetimini ve özellikle de yerel yönetimleri değişimezorlamaktadır. Kamu yönetiminin yeniden tanımlanmasına yol açan budeğişim ve dönüşüm süreci, kamu yönetiminin demokratikleştirilmesitaleplerini de beraberinde getirmiş ve yerel yönetimleri, demokratik yönetimanlayışının temel öğelerinden biri olarak kabul etmiştir.Günümüzde yerel yönetimler, ülkelerin çoğunda, anayasa iledüzenlenmiş, demokratik ve özerk kuruluşlar olma özelliği ile ülkelerinyönetim sistemleri içerisinde her geçen gün ağırlıklarını arttırmaktadırlar.Değişen dünya koşulları içerisinde merkezi yönetimlerin iş yükünün bir hayliartması nedeniyle, görevlerini yerine getiremez bir hale gelmeleri, yerelnitelikli kamu hizmetlerinin halka en yakın yerel yönetim birimlerince yerinegetirilmesi anlayışının benimsenmesi, yerel nitelikli kamu hizmetlerininsunumunda halkın beklentilerinin tam olarak karşılanmak istenmesi, kamuhizmetlerinde etkinliğin ve verimliliğin sağlanmak istenmesi gibi nedenleryerel yönetimlerin önemini son derecede arttırmaktadır. Çünkü demokrasinintemel kurumlarından biri olarak görülen yerel yönetimlerin, halka en yakınyönetim birimleri olarak toplumsal talepleri daha iyi karşılayacağı, kamuhizmetlerini daha hızlı ve etkin bir şekilde yerine getireceği ve halkınyönetime katılımını kolaylaştıracağı düşünülmektedir.Avrupa'da toplumsal gelişmeler ve beklentiler sonucunda ilk olarakorta çağda ortaya çıkmaya başlayan yerel yönetimler, ülkemizde Tanzimatdöneminde devlet tarafından suni olarak ortaya çıkarılmıştır. İlk ortayaçıkışından günümüze kadarki süreçte, merkezi yönetimin aşırı denetimialtında bulunan, bu nedenle merkezi yönetim karşısında yetkilerinikullanamayan ve daha çok merkezi yönetimin bir uzantısı şeklinde algılananyerel yönetimler, yerel özerklikten ve demokratikleşmeden bir hayli uzaktırlar.21. yüzyılda yerel yönetimlerin, demokratik yönetim anlayışına enuygun yönetim kurumları olduğu herkesçe kabul görmektedir. Özellikleuluslararası örgütlerden biri olan Avrupa Birliği'nde bu konu sıkça gündemegetirilmekte ve yerel yönetimlerin demokratik ve verimli hizmet üreten biryönetim birimi haline getirilmesine ilişkin kararlar alınmakta, ilkelerbenimsenmektedir. Bu doğrultuda Avrupa Birliği, yerellik (subsidiarity) ilkesinibütün birliği etkileyecek bir biçimde, genel bir ilke olarak benimsemiş veAvrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'nı kabul ederek üye ülkelerce debenimsenecek ortak bir yerel yönetim politikası oluşturmaya çalışmıştır.Ülkemizde de yerel yönetimlerin önemi giderek artmaktadır. Zamaniçerisinde yerel yönetimlerin demokratikleşmesine ilişkin birçok düzenlemeyapılmış ise de başarıya ulaşıldığı söylenemez. Ancak son dönemde,özellikle Avrupa Birliği'ne tam üyelik görüşmelerinin yoğunlaştığı bir süreçte,yerel yönetimlerin demokratikleşmesine yönelik ciddi reform çalışmalarıgündeme gelmiş ve bu alanda birçok yasal düzenlemeye gidilmiştir. Yapılanyeni düzenlemelerle bir yandan yerel yönetimlerin demokratikleştirilmesidiğer yandan da yerel yönetimler üzerindeki idari denetimin sınırlandırılmasıhedeflenmektedir. Ancak bunlar yapılamaya çalışılırken yasal düzenlemelerinalt yapısının olup olmadığına dikkat edilmemektedir. Bu nedenle TürkiyeAvrupa Birliği ilişkilerinin geleceği ve Türkiye'nin Avrupa Birliği politikasıçerçevesinde, yerel yönetim sistemimizin demokratikleştirilmesi için yapılanyeni düzenlemelerin incelenmesi, yerel yönetim sistemimizin geleceğiaçısından son derece büyük bir önem taşımaktadır.

Nowadays, while change is turning out to be a life style, dynamics areforcing all the institutional systems to be more democratic, transparent andeffective. The wind of change, showing itself at all sectors, forces the publicadministration and the local governments to change even if it is a bit late.This process of change leading to the redefinition of public administration,has brought the demands of democratizing the public administration withitself and accepted the local governments as one of the main elements of thedemocratic management mentality.Today, local authorities most of which are organized by theconstitution of countries as democratic and autonomous institutions has beengaining more importance in their administrative systems day by day. Thereare some reasons which enormously increase the importance of localauthorities. These are central government?s failure to fulfil its duties due toincreasing of its work load in changing world circumstances; anunderstanding that local public services must be performed by the nearestlocal authority; the desire for meeting the local society?s expectations fully;achieving efficiency and productivity in public services. Because it is thoughtthat local authorities which are seen as one of the basic institutions ofdemocracy would response better to social demands as the nearest authorityto the local society. It is also thought that such authorities would both carryout public services more quickly and more effectively and make theparticipation of local society to the local administration easier.The local governments, which first appeared in the Middle Age as aresult of the social developments and expectations in Europe, were createdartificially by the government in the Tanzimat period, in our country. Duringthe time from the first appearance to the present day, local governments thathave been strictly controlled by government and therefore have beeninefficient against the public administration, and have been perceived as theextension of the central government are very far away from beingautonomous and democratic.It is commonly believed that local authorities are the best suitabledemocratic administrative associations in 21st century. Especially in EuropenUnion, one of the biggest international organizations, this issue is oftenbroght up and decisions are made as well as principles are expoused aboutmaking local authorities democratic and efficient administration centers. Fromthis perspective, EU has adopted susbsidiarity principle as an effect for thewhole union. In addition, EU has embraced the condition of ?Europe LocalAuthorities Self-Administration? so that member countries will be able applycommon local authority policy as well.On the other hand, in Turkey the importance of local authorities arebecoming more and more important. Although there have been manyimprovements in order to make local authorities more democratic theseefforts have been unsuccesfull. Nowadays, negotiations are taking furtherstep for Turkey to become a full member of EU and some serious reformarrangements have been made as well as legal improvements in order tomake local authorities democratic. These arrangements aim to make localauthorities democratic also free from administrative supervision restriction.However, while all this work is being done it is not pointed out whether or notthere is an infrastructure for these arrangements. For this reason analysingnew arrangements to make the system of local authorities more democraticwithin the framework of the future of Turkey-EU relations and Turkey?s EUpolicy is crucial for local authorities.