Bilgi edinme yasasına göre kamu kurum ve kuruluşlarının görevleri

Abstract

Bu çalışmada; ülkemizde geçmişi çok eskilere dayanmayan, yönetimde katılımcılığı, şeffaflığı ve hesap verebilirliği sağlamayı esas alan, Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve bu kanun kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının görevleri incelenmiştir.1982 Anayasası'nda bilgi edinme hak ve özgürlüğünün anayasal bir temeli yoktur. Bilgi edinme hakkına anayasada yer verilmemesinin yanında, hakkın kullanımını engelleyen herhangi bir hüküm de mevcut değildir. Küreselleşme olgusunun da etkisiyle değişen siyasi ve idari yapılanmalar yönetimlerde gizlilik ilkesinden ayrılıp, şeffaflık ilkesine doğru yönelmeyi gerekli kılmaktadır. Yönetimde şeffaflığın sağlanması ve kişilerin bilgiye ulaşma yollarının açılması, demokrasiye giden yolda önemli unsurlardan biridir. Modern devlet yönetiminde kişisel veriler ve devlet sırrı niteliğindeki bilgi ve belgeler saklı kalmak koşuluyla yöneten ve yönetilenler açısından bilgi edinme hakkına işlerlik kazandırılması gerekmekte ve bu konuda kamu kurum ve kuruluşlarına çok önemli görevler düşmektedir. Özellikle ?devlet sırrı? kavramı ile bu kavram dışında kalan konuların ayrımının, kurum ve kuruluşlar tarafından çok iyi analiz edilmesi gerekmektedir, ?devlet sırrı? kavramının sınırlarının, halkın gözünde güç kaybetmemek adına keyfi olarak genişletilmesi, kişiler açısından bilgi ve belgelere erişimin daha çok kısıtlanması anlamına gelmektedir. Oysa bilgi edinme hakkının amacı idareyi olabildiğince şeffaf kılmaktır. Bunun için de gerekli alt yapı ve kamu hizmetlerinin kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazır hale getirilmesi gerekmektedir.Geleneksek kamu yönetimi anlayışının terk edilerek, modern yönetim sistemlerinin benimsendiği günümüzde, Bilgi Edinme Hakkı Yasası'nın tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kabul edilip uygulanması, yönetime katılan ve yönetimi denetleyen bireyleri ortaya çıkarmıştır. Şeffaflığın araçlarından biri olan bilgi edinme hakkıyla birlikte kamu kurum ve kuruluşlarının üzerine düşen görevler de artmaktadır. Bugün çağdaş demokrasilerde, idarenin yaptığı iş ve işlemlerden sadece idarenin istediği veya izin verdiği kadarının bilinmesi değil, kişilerin ayrıca gereksinim duyduğu bilgi ve belgelere ulaşabilmesi söz konudur. Bu nedenle Bilgi Edinme Hakkı Yasası çerçevesinde kurum ve kuruluşların her an denetlenebilir olması kaçınılmazdır.

This study addresses the principles and procedures regarding the implementation of the Law pertaining to the Rights for Information Access prepared within the framework of Law for Harmonization with the European Union enforced as of 24.04.2004 and especially the liabilities of the public organizations and institutions under such Law.The Law pertaining to the Rights for Information Access prepared with inspiration from the Western modern democracies is intended to make a mentality that is `transparent and accountable` dominant in the state instead of an `authoritarian and unaccountable` mentality. The administrative and political structures changing with also the influence of the concept of globalization make it necessary to depart from the understanding of confidentiality in public administrations and to set orientation towards transparency. Ensuring transparency in administration and opening the paths of access to information to people are important elements of the paths to the democracy. In modern state administration, the right of access to information should be implemented for the rulers and the ruled and the public organizations and institutions have very important duties in this respect, provided that personal data and the information and documentation with the nature of a state secret shall be reserved. Especially the realm of the state secrets and confidentiality should be analyzed very well by the public organizations and institutions in order to provide the necessary facilitations and transparency with regards to the right of access to information and to terminate the culture for an unnecessary secrecy. The fact that the limits of the concept of a `trade secret` are expanded arbitrarily for the sake of not losing power in the eyes of the people means more restriction of access to information and documentation for the people. However, the purpose of the right of access to information is to make the public administration as transparent as possible. And for this purpose, the necessary infrastructure and the public services should be made ready by the public organizations and institutions.In present day, when the traditional public administration understanding is abandoned and modern administration systems are adopted, the ratification and implementation of an information access law in our country as is done throughout theworld creates individuals participating in and supervising the administration. Today in modern democracies, the acts and operations of the administration are not known only to the extent permitted by the administration and people are able to access the information and documentation that they need. Therefore, it is inevitable that the organizations and institutions shall always be subject to supervision within the framework of the Law pertaining to the Rights for Information Access.