Şanlıurfa halk müziğinde kullanılan eserlerin makamsal analizi

Abstract

Bu araştırmada Şanlıurfa halk müziğinde kullanılan eserlerin makamsal analizi yapılmıştır. Şanlıurfa'da icra edilen geleneksel ve yerel müziklerden ulaşılabilenlerin tamamı, ezgisel form yapıları dikkate alınmaksızın, makamsal olarak tasnif edilmeye çalışılmıştır. Farklı makamda örnek eserler ile yöresel makamlarla ilgili eserler üzerinde ?Markov Dizilimi? yöntemi kullanılmış, seslerin kullanım sıklığı ve perde süre değerleri tespit edilerek makamsal analiz yapılmaya çalışılmıştır. Bu sebeple, çalışmada, Şanlıurfa halk müziği makamsal yapısı örnekler üzerinde yapılan çalışmalarla incelenmiştir. Araştırmanın ilk aşamasında Şanlıurfa bölgesiyle ilgili yazılan kitap, tez, nota ve tebliğ gibi kaynaklar taranmıştır. Daha sonra alan araştırmasına geçilmiştir. Araştırmada video kamera, bilgisayar, cd çalar ve fotoğraf makinesi gibi görsel-işitsel araçlar kullanılmıştır. Şanlıurfa Halk Müziğinin daha disiplinli ve bilimsel olarak icra edildiği Şanlıurfa Kültür Bakanlığı Devlet Korosundan sanatçılarla görüşülmüş ve bir kişi ile yazılı, ses ve görüntü olarak röportaj yapılmıştır. Yapılan çalışmalarla elde edilen kaynak ve bilgilerin ışığında incelenen makamlar ve makamlardan üretilen eserler belirlenmiştir. Analiz edilen eserlerin makamsal yapıları ortaya konulmuş, perdelerin kullanım sıklığı frekansı ve süre değerleri sunulmuştur. İncelenen makamların kullanım oranının yüzdesel dağılımı yapılarak yörede uşşak, hüseyni ve hicaz makamının daha yoğun kullanıldığı görülmüştür. Ayrıca rehavi makamının rast makamına benzerliği dışında hicaza yakın bir kullanım biçiminin varlığı saptanmıştır. Kılıçlı makamının mahur makamına, urfa makamının da hüseyni makamına benzerliği gösterilmiştir. Şanlıurfa halk müziği, G.T.S.M. ve G.T.H.M. gibi önemli iki yapının bir arada icra edilmesi yönü ile, makama dayalı bir müzik icrasının olması açısından, Osmanlı döneminden önce, kendi tarihi kadar eski bir müzik geçmişinin bulunması ve coğrafi konumu itibarı ile çok değişik medeniyetleri içinde barındırmış olması bakımından güçlü bir müzik yapısı oluşturmuştur. Böyle köklü bir müzik kültürüne sahip bir yörenin halk müziği makamlarının incelenmesi Şanlıurfa halk müziği alanında çalışma yapacaklara ışık tutacağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Şanlıurfa, halk müziği, makam, yöresellik.OCAK 2011- KIRIKKALE

The purpose of this study is to introduce the modes that are used in Şanlıurfa Folk Music, identify the musical pieces which were produced with the substantial and ?if available- indigenous modes, show the approximation between the musical pieces and their the modes by analyzing one or two examples of each mode and present the features of the modes that are peculiar to the region. To do these, the general structures of folk music existing in Şanlıurfa were examined in detail. At the preliminary stage of the research, the books, theses, musical notes and papers about Şanlıurfa region were scanned. Afterwards, the field study took place. In this research, audiovisual aids like video cameras, computers, CD players and cameras were used. The artists from State Chorus of Ministry of Cultural Affairs of Şanlıurfa were consulted and one of them was interviewed.In consideration of the resources and information obtained, modes and the musical pieces produced with these modes are stated and the analyzed musical pieces? modes are revealed. The structures of musical pieces? modes and the frequency of occurrence of the frets and the duration values are presented. When the percentage distribution of the modes is studied, it is seen that the Uşşak, Hüseyni and Rast modes are the ones mostly used. Moreover, it is detected that the Rehavi mode has a similar usage form to Hicaz mode, besides its known approximate usage to the Rast mode. It is also presented that the Kılıçlı mode is similar to Mahur mode and Urfa mode is similar to Hüseyni mode.Şanlıurfa Folk Music has generated a strong musical structure thanks to the facts that Traditional Turkish Classical Music and Traditional Turkish Folk Music are hand in hand in the city, the music which has been performed is based on the modes, Şanlıurfa?s music goes a long way to city?s history and the city itself houses many different cultures by means of its geographical location. On this basis, it is suggested that a research on this region, which has such a rooted musical culture, would lend assistance to the ones who will study the field `Şanlıurfa Folk Music?Key words: Şanlıurfa, Folk Music, Mode, LocalnessJANUARY 2011-KIRIKKALE