Erzurum yöresi koyunlarında görülen ayak hastalıklarının prevalansı

Abstract

Koyun yetiştiriciliğinde, verim kayıplarının en önemli sebeplerinden birisi ayak hastalıklarıdır. Ayak hastalıkları vücut kondisyonunda düşme, et, süt ve yapağı veriminde azalma, gebelik ile yavru miktarında düşüşe neden olurlar. Bu çalışmada, Erzurum merkez ilçeleri olan Yakutiye, Palandöken ve Aziziye'de 500 ve üzeri koyun sayısına sahip köylerde, yaşları 1 yıl üzeri olan koyunlarda ayak hastalıkları yönünden araştırma yapılması planlandı. Ağıl döneminde 4536, mera döneminde ise 2983 olmak üzere toplamda 7519 koyun muayene edildi. Muayene öncesinde incelenecek hayvanların bulundukları ilçe ve köy, hayvan sahibinin adı ve soyadı, ağıl döneminde ağılın sıcaklığı, mera döneminde çevre sıcaklığı bilgileri kaydedildi. Her iki dönemde de ayak hastalıkları yönünden muayene esnasında incelenen hayvanın kulak küpe numarası, ırkı, yaşı, cinsiyet bilgileri alındı. Muayene sonunda rasyonda kullanılan yemler, hastalığa yönelik aşı uygulaması, ağıl döneminde ağıl zemin durumu, barınakta hayvan başına düşen birim alan, periyodik tırnak bakımının yapılıp yapılmadığı bilgileri not edildi. Muayene sonucuna göre incelenen hayvanların % 23.6'sında ayak hastalığı belirlendi. Bu ayak hastalıklarının ırklara göre dağılımı incelendiğinde Akkaraman ırkında % 32.2, Morkaraman ırkında % 21.7, Romanov ırkında % 13.6, Merinos ırkında % 20 ve Tahirova ırkında % 0 olarak tespit edildi. Beslenme ile ayak hastalıkları ilişkisinin incelenmesi sonucunda sadece ot veya saman ile beslemenin yapıldığı işletmelerdeki hastalık oranı % 36.0, rasyonunda birden fazla yem çeşidi bulunan işletmelerdeki hastalık oranı %25.7 olarak kaydedildi. Yaş gruplarına göre ayak hastalıklarının dağılımında en yüksek oranda ayak hastalığı 5 yaş ve üzeri koyunlarda % 38.4 oranında, en düşük ayak hastalığı oranı ise 1 yaşındaki hayvanlarda % 7.1 oranında belirlendi. Cinsiyete göre ayak hastalıklarının dağılımında erkek hayvanlarda % 38.4, dişi hayvanlarda % 22.5 oranında hastalık tespit edildi. Çevre ve bakım koşullarına bakıldığında işletmelerde aşırı kalabalık barındırmanın olduğu, hijyenin ve tırnak bakımının yetersiz olduğu belirlendi.Sonuç olarak ayak hastalıklarının oranının mevsime, çevre koşullarına, ırkın duyarlılık veya direncine, verimine, rasyonların içeriklerine, hayvanın yaşına, cinsiyetine göre farklılıklar gösterdiği belirlendi. Ayrıca geleneksel hayvan yetiştiriciliğinin getirdiği hijyenik yönden yetersiz ve kalabalık barınak koşullarının olduğu işletmelerde birçok hastalık gibi enfeksiyöz ayak hastalıklarının da kaçınılmaz olduğu kanısına varıldı.

Foot diseases are one of the most important reasons of yield losses in sheep husbandry. Foot diseases cause lowering of body condition, fertility and giving birth, decrease in milk, meat and wool yield.In this study, research of foot diseases over one year old sheeps was planned in villages, where were more than 500 sheeps, in Erzurum's central districts Yakutiye, Palandöken and Aziziye. 4536 during kept indoor, 2983 during grazing, totally 7519 sheeps were examined.The name of animal owner, district and village, indoor temperature and during grazing environment temperature were recorded before examination of animals. Information of animal's ear tag, race, age, gender were noted during examination in both indoor and grazing periods. Ingredients of ration, vaccination history, floor situation of indoor, indoor space per animal, periodically hoof care information were noted after examination.Results of examination was proved that %23.6 of examined animals had foot disease. Race based distribution of disease was %32.2 of Akkaraman, %21.7 of Morkaraman, %13.6, Romanov, %20 of Merinos and % 0 of Tahirova.In investigation of relation between nutrition and foot diseases were seen, that prevalence was found %36.0 in farms feeding with grass or hay and %25.7 in farms feeding with more than one type of fodder. When the age prevalence of foot diseases was evaluated, highest prevalence (%38.4) was found at 5 years old and over, the lowest prevalence (%7.1) was found at 1 year old animals. In gender regard, distribution was seen that % 38.4 of rams, %22.5 of ewes were sick. Also environment and handling were observed, that lack of hoof care and hygiene, overcrowded indoors were noted.In conclusion, prevalence of foot diseases vary on the season, environmental conditions, racial sensitivity or resistance, yield, ration contents, the age and gender of the animals were seen. Furthermore infectious foot diseases such as many diseases are inevitable in farms, which are hygienically inadequate and overcrowded indoor conditions of traditional animal husbandry was concluded.