Nahiv usulünde illet teorisi ve temel nahiv illetleri

Abstract

Nahiv ilminin kurallarının dayandığı sebepler ve açıklamalardan ibaret olan nahiv illetleri, Arap dilinde bozulmaların görülmesi üzerine başlayan ilk dil çalışmalarından beri nahiv ilmindeki önemini korumuş ve nahiv kurallarının belirlenmesindeki temel faktörlerden olmuştur. İlk dönemlerde dil kurallarının kendisi ile izah edildiği basit gerekçelerden ibaret olan nahiv illetleri, zaman içerisinde daha sistemli bir hale gelmiş ve nahiv âlimleri tarafından çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulmuştur. Nahiv ilmine dair yazılan ilk eserlerde, nahiv konuları ile iç içe olarak kullanılan nahiv illetleri, Arap gramer metodolojisi olan nahiv usûlünün ortaya çıkması ile birlikte bağımsız olarak ele alınmış ve teorik olarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Nahiv âlimlerinin nahiv illetlerine karşı genel tutumu olumlu olsa da, gerek ilk dönemlerde gerekse sonraki dönemlerde illetlere karşı mesafeli duran veya illetlere tamamen karşı çıkan nahiv âlimleri de olmuştur. Bu çalışma kapsamında genel olarak nahiv ilminin temel kaynakları, illetlerin nahiv usûlündeki yeri, çeşitleri, ortaya çıkış ve gelişim süreci, nahiv âlimlerinin illet teorisine yaklaşım ve değerlendirmeleri ele alınmıştır. Ayrıca nahiv ilminin temel konuları aktarılarak, bu konulara dair hükümlerde etkili olan nahiv illetleri belirlenmiş ve bu illetlerin tutarlı olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır.

The nahiv illas which consists of some reasons and explanations for the rules of nahiv science, has preserved its importance in the science of nahiv since the first language studies that started with the appearance of corruption in the Arabic language and became one of the main factors in determining the rules of nahiv. The nahiv illas, which consisted of the simple reasons of the language rules in the early periods, became more systematic in time and were divided into some parts by the nahiv scholars in various aspects. Nahiv illas were studied together with the nahiv subjects in the first works written on the science of nahiv, but after the development of Arabic grammar methodology, it was considered independently and interpreted theoretically. Although the general attitude of nahiv scholars towards illas was positive, there were also nahiv scholars who remained distant or completely opposed to illas both in the early and later times. In this study, the basic sources of the science of nahiv, the place, types, emergence and development process of illas in nahiv method, approach and evaluations of nahiv scholars to the theory of illa are discussed. In addition, by conveying the basic subjects of the science of nahiv, the nahiv illas that are effective in the provisions on these issues have been determined and it has been tried to determine whether these ills are consistent.