Manavgat çayı örneğinde karst havzalarda kurak dönem akışlarının analizi

Abstract

ÖZET Dünyanın birçok bölgesiyle birlikte Türkiye'de de karstik formasyonlar geniş bir alan kaplamaktadır. Ülke yüzölçümü nün üçte birini oluşturan formasyonlardan kaynayan pınar lar ise su potansiyelinin beşte birini oluşturmaktadır. Karst sistemleri ile ilgili mühendislik çalışmalarında hidrolojinin diğer dallarında olduğu gibi matematiksel mo dellerin kullanılması giderek önem kazanmaktadır. Genel likle akımların karst formasyonlardan kaynayan pınarlardan oluştuğu kurak dönemlerdeki akış süreçlerinin modellenmesi amacıyla alçalma hidrografı yöntemleri yaygın olarak kulla nılmaktadır. Sunulan çalışmada, Manavgat havzasında yeralan Homa, Sinan- hoca akım gözlem istasyonları ve ara havza için, kurak dö nemdeki akış gözlemlerinden hareketle alçalma modelinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Her istasyon için farklı tipte alçalma modellerinin uygunluğu } model parametrelerinin akış- lılıkla ilişkisi, değişebilirliği ve beklenen değerleri araştırılmıştır. Homa için araştırılan alçalma modellerinin boşalım sabit lerinin akışlılığa anlamlı ölçüde bağlı oldukları, buna karşıl-ık boşalım katsayılarının akışlılıktan bağımsız deği şim gösterdikleri izlenmiştir. Benzer durum, boşalım modeli parametreleri ile alçalma dönemi başındaki ortalama akış arasındaki ilişkilerde de görülmektedir. Homa ve Sinanhoca akım gözlem istasyonlarında araştırılan alçalma modelleri arasından ayrık fonksiyonel yaklaşımın en uygun sonuçları verdiği, ara havza alçalma modelinin ise basit üstel boşa lım modeliyle tanımlanabildiği görülmüştür. Homa ve Sinan hoca 'da ayrık fonksiyonel yaklaşımın daha uygun sonuç ver mesi üzerinde sürekli fonksiyonel yaklaşım parametrelerinin tahmininde kullanılan sayısal hesap yönteminin büyük etkisi bulunmaktadır. m

SUMMARY Karstified formations cover a large part of Turkey, like many regions of the world. Springs issuing from these formations covering almost one-third of the countries sur face, constitute about one-fifth of the water potential. The use of mathematical models comes into foreground in engineering studies related to karst systems, as they do in other branches of hydrology. Methods based on recession hydrograph are widely applied to model the dry-season discharges of river flow with spring effluents from karst formations» The present study aims to model the recession hydrograph, based on the dry-season discharge observations, for the Homa and Sinanhoca stream gaging stations, as well as the intermediate basin between these two stations, located in Manavgat basin. The suitability of various recession models, the variation, estimates and the relation of model para meters with the hydraulicity are investigated for each station. It has been observed, that for Homa the discharge intercept of the recession model is significantly depended to hyd raulicity whereas the aquifer discharge coefficients appear to be independed from the hydraulicity. Similar relations exist also between the model paramaters and the mean discharge at the beginning of the recession period. It has been observed that piece-wise functional approach suited best the recession models at Homa and Sinanhoca stream gaging stations, whereas the intermediate basin can be modeled thru a simple exponential recession function. The numerical calculation method used to estimate the para meters of continuous* functional approach exerts the signi ficant effect upon the suitability of the piece-wise func tional approach for Homa and Sinanhoca. IV