Menderes masifinin Pan-Afrikan temeline ait metakırıntılılar içerisinde gözlenen kalsilikat türü kayaların mineralojisi, petrografisi ve metamorfizması

Abstract

Çalışma alanında şist ve paragnays birimlerinden oluşan, Menderes Masifi'ninPan-Afrikan temeline ait metakırıntılılar yaygın olarak kalksilikat türü kayaları içerir.Kalksilikatlar, Pan-Afrikan orojenezi ile ilişkili, yüksek sıcaklık almandinamfibolit?granulit (?) fasiyesi, yüksek basınç eklojit fasiyesi ve orta basınçalmandin-amfibolit?yeşil şist fasiyesi koşullarındaki, çok evreli metamorfizmadanetkilenmiş olup birbirini üzerleyen dokusal ve mineralojik değişimler sunmaktadır.Mineralojik bileşim ve yapısal özelliklerine dayalı olarak kalksilikat kayalar dörtgruba ayrılmaktadır. Bunlar; 1) Şist içerisinde gözlenen ve düzlemsel uzanım sunangranat-hornblend-plajioklas kalksilikatlar, 2) Şist/paragnays geçiş zonunda yer alan,zayıf budinli yapıya sahip, iri kristalli granat-hornblend-plajioklas kalksilikatlar,3) Aynı stratigrafik düzeyde yer alan, budinli yapıya sahip, ince kristalli amfibolkalksilikatlar ve 4) Paragnayslar içerisinde gözlenen, masif ve genelde zonlu yapıyasahip, kuvvetli budinlenme gösteren piroksen kalksilikatlardır. Petrografik ve yapısalveriler kalksilikatlardaki yapısal, dokusal ve mineralojik değişimlerin kesintisiz birevrimi yansıttığını ve doğrudan ilerleyen metamorfizma ile bağlantılı olduğunugöstermektedir.Arazi gözlemleri, zirkon morfolojileri ve jeokimyasal veriler, kalksilikatlarınilksel kayalarının tortul kökenli olduğunu göstermektedir. Toplam kaya kimyalarınadayalı olarak bu kayaların ?serbest kuvars ve montmorillonit ve/veya kloritce zengin,değişken miktarda kalsit içeren, az oranda kırıntı plajioklas ve/veya ortoklaskapsayan? bir tortuldan türediği söylenebilir. Buna karşın çevre kayayı oluşturanmetakırıntılılar, montmorillonit ve/veya kloritin yanı sıra önemli oranda illitik kil ve /veya serisit içeren, karbonat çökeliminin gerçekleşmediği, plajioklas ve kuvarstanelerince daha zengin kırıntılı tortullardan türediği söylenebilir.Anahtar sözcükler : Kalksilikat, metamorfizma, Menderes Masifi.

Metaclastic sequence of the Pan-African basement of the Menderes Massif whichis made up of schist and paragneiss units in study area, contains widespreadcalcsilicate rocks. Calcsilicates have undergone polyphase metamorphism, i) hightemperature almandin-amphibolite to granulite (?) facies, ii) high pressure eclogitefacies and iii) medium pressure almandin-amfibolite to greenschist facies, which arerelated to the Pan-African orogeny. They show very complex textural andmineralogical overprints.Calcsilicate rocks can be divided into four groups based on the mineralogicalcomposition and structural properties. These are; 1) Garnet-hornblende-plagioclasecalcsilicates which are observed in mica schists and are characterized by their tabularshape, 2) Coarse-grained garnet-hornblende-plagioclase calcsilicates with weaklydevelopedboudinage structure which occur in the schist/paragneiss transition zone,3) Fine-grained amphibole calcsilicates with well-developed boudinage structurewhich are restricted to the same transition zone and 4) Fine-grained, massivepyroxene calcsilicates occurring in the paragneisses. They are strongly boudinagedand, generally, have a zonal structure. It can be suggested based on thepetrographical evidence that the minerological, textural and structural changesamong the calcsilicate rocks represent a continuous evolution as a result of theprogressive metamorphism.Field evidence, zircon morphologies and geochemical data indicate that theprotoliths of calcsilicates were of sedimantary origin. Based on the geochemicalevidence, it can be suggested that the calcsilicates were derived from the sedimentswhich were rich-in quartz and montmorillonite and/or chlorite. They have containedvarious amounts of calcite with negligible amounts of plagioclase and/or orthoclaseviclasts whereas the protoliths of the country rocks of the calcsilicates, paragneissesand micaschists, were predominated by illitic clay and/or serisite in addition tomontmorillonite and/or chlorite. They were calcite-free rocks with considerableamount of plagioclase and quartz fragments.Keywords: Calcsilicate, metamorphism, Menderes Massif.