1980 sonrası Türk mimarlığında yaşanan dönüşümlerin yarışma projeleri üzerinden incelenmesi

Abstract

Mimarlık eylemi bir ülkenin içinde bulunduğu sosyal, ekonomik, siyasi ve kültürel durumun en önemli yansıtıcılarından birisidir. Dolayısıyla bu eylem, içinde bulunulan kültürel sistem, hakim düşünce ve eğilimlerden doğrudan etkilenmektedir. Özellikle 1980 sonrası dönem, yaşanılan siyasi, kültürel ve ekonomik gelişimler ile bu değişimlerin mimarlık alanındaki yansımaları göz önüne alındığında bir kırılma noktası olarak kabul edilebilir.Mimarlığın geçirdiği dönüşümleri dile getirmenin en geçerli yollarında biri de mimari yarışmalardır. Yarışmalar, kabul edilen yeni kavramların ya da fikir ayrılıklarının anlaşılabilmesi, mimarların söz söyleme hakkını elde etmeleri, toplum-mimarlık bağının kurulmasına zemin hazırlaması açısından oldukça önemli yere sahiptirler. Bu nedenle 1980 sonrası Türk mimarlığının gelişimi ile yaşanan dönüşümleri yarışmalar üzerinde irdelemek, bu dönemde Türk Mimarlığı'nın gelişiminde yarışmaların oynadığı özgün, etkin rolün incelemek bu tezin amacı olmuştur.Tezin ikinci bölümünde Türk Mimarlığı'nın 1980 sonrasından günümüze kadar olan gelişimi ve geçirdiği dönüşümler, dönemin sosyo-ekonomik-siyasal verileri çerçevesinde ve `80 öncesi dönemine ilişkin kısa bir anımsatma yapılarak tanımlanmıştır.Üçüncü bölümde mimarlığı yaşatma fırsatı olarak proje yarışmalarının önemine, genel işleyiş biçimine, amaçlarına ve yarışmalardan beklentilere değinilir. Bunun yanında `80 sonrası Türkiye'deki yarışma ortamının daha net kavranması açısından, yarışmaların Cumhuriyet döneminden 80'lere kadar olan gelişimi, dönem mimarisinin gelişimi doğrultusunda incelenmiştir.Dördüncü bölümde, başka bir deyişle asıl örnekleme bölümünde 1980 sonrası dönem `80'ler, `90'lar ve 2000'ler olmak üzere üç bölümde ele alınmış, her bölümde önce yarışmaların gelişimi tariflenmiş, daha sonra seçilen yarışma projeleri üzerinden dönemin mimari akımlarının, biçimsel yansımalarının, ülkenin yaşadığı değişimlerin mimarlık alanında yapısal ve kavramsal etkileri irdelemiş ve çeşitli saptama ve analizler yapılmıştır.

The activity of architecture is one of the most important indicators of the social, economic, political and cultural conditions that a country is in. Therefore, this activity is directly influenced by the cultural system, dominant thoughts and trends. Especially the period after 1980 can be considered as a breaking point taking into consideration the political, cultural and economic developments and the reflections of these changes to the architectural field.One of the most valid ways of mentioning the transformations experienced by architecture is the architectural competitions. Competitions have a really prominent place in terms of understanding accepted new concepts or disagreements, architects having a say and establishment of the links between the society and architecture. Therefore, this thesis aims to analyze the transformations experienced by the Turkish architecture after 1980 in terms of competitions and to examine the original, effective role that competitions played on the development of Turkish architecture.In the second part of the thesis, development of Turkish architecture since 1980 until today and the transformations it experienced have been defined in terms of the socioeconomic and political data from the period and a short reminder of the pre-80 period.In the third part, importance of project competitions as an opportunity to survive architecture, its general method of working, its purposes and expectations from competitions are mentioned. Besides, in order to comprehend the competition environment in post-80 Turkey, development of competitions from the Republican period until 80s has been analyzed in terms of the development of the architecture of the period.In the fourth part, in other words actual sampling section, the post-1980 period was divided to three sections as 80s, 90s and 2000s, and development of competitions were described in each section and later structural and conceptual effects of architectural trends, formal reflections and the transformations that the country experienced on the architectural field were examined and several determinations and analyses have been made.