Kamusal mekan özelliklerinin sosyal yaşam aktiviteleri üzerindeki etkisi - Karşıyaka - Bostanlı örneği

Abstract

Yapılar, sokaklar ve boşluklardan oluşan kentsel mekan, taşıdıkları özellikleriyle kişilerin kent yaşamında sosyal ilişkilerinin ve deneyimlerinin yaratılmasında, kendilerini ifade etmesinde ve toplumsal yaşama katılabilmelerinde etkili olmuştur. Herkesin erişimine açık olan ve kentin sokaklarından, açık alanlarından oluşan, toplumsal ilişkilerin üretildiği, farklı gruplardan insanların ve yabancıların bir arada bulunarak edindikleri deneyimler, iletişim ve etkileşimleri ile anlam kazanan kamusal mekanların aynı zamanda kentsel kimliğin oluşumu ve toplumsal gelişim açısından önemli etkileri bulunmaktadır. Günümüz kent planlama anlayışı çerçevesinde, kentler sürekli değişmekte, büyümekte ve yeni yerleşim alanları oluşturulmaktadır. Önemli olan, mevcutta olan ve planlanan kamusal mekanların, bireylerin sosyal ilişkiler kurmalarına olanak sağlayan, yalnızlaşma etkisinin yaratılmadığı, bireyler arası etkileşim ve iletişime olanak sağlayan, pasif temasları mümkün kılan ve bireylerin aidiyet duygularını geliştirmesini sağlayan kamusallık niteliklerinin tartışılması gereklidir. Kamusal mekanlar ile ilgili yapılan araştırmaların ve başarılı uygulamalarının çoğunda bir takım kamusal mekan özelliklerinin ve kamusal mekanları çevreleyen kentsel dokunun fiziksel tasarımının, kamusal mekanlardaki sosyal yaşam aktivitelerini etkilediği sonucuna ulaşılmaktadır. Tez çalışması kapsamında da söz konusu ilişki örnek alan araştırması ile incelenecektir. Tez kapsamında incelenecek olan örnek alan, İzmir ili, Karşıyaka ilçesi'nin Bostanlı semtinde bulunan, 1960'lı yıllardan itibaren kentsel gelişmenin hız kazandığı ve Emlak Bankası'nın çok ve az katlı toplu konutları ile imarlı apartmanların birlikte gelişme gösterdiği kentsel dokudur. 3 farklı morfolojik özelliğe sahip olan kentsel dokunun öncelikle tarihsel süreçteki gelişimi değerlendirilmiş ve kentsel imge, morfolojik, sosyal yaşam aktiviteleri ve mekan dizim analizi yöntemlerinin uygulanmasıyla, kamusal mekan özelliklerinin ve kentsel morfolojik özelliklerin sosyal yaşam aktivitelerinin gelişimi ile mekan ve sosyal yaşam arasındaki ilişki ve etkileşim tartışılmıştır.

Urban space that consists of buildings, streets and open spaces has important impacts on the development of social relations and experiences in urban life, also it helps the residents to express themselves and participate in social life. Public spaces are the places where social relations are produced and communication develops among people from different groups that lead to the formation of place identity, meaning and social development. Today, cities are constantly changing and new settlements are being developed. It is important to discuss the qualities of the public places, which enable individuals to establish social relations, enable passive contacts and enable individuals to develop their sense of belonging while avoiding the sense of loneliness.In many researches about successful public place implementations, it is concluded that some of the characteristics of public spaces and the physical design of urban fabric surrounding public spaces affect social activities in public spaces. Within the scope of the thesis study, this relationship will be examined on the basis of a sample field research.The sample urban area studied under this thesis is located in Bostanlı District of Karşıyaka, Izmir province, where urban development has gained momentum in 1960's by the organization of Emlak Bank that led the development of high rise and low rise collective housing. Additionally, another type of housing developed at the same area that led to the development of urban tissues with three different morphological characteristics. In this thesis, by using morphological, social life activities and space syntax methods, relationship and interaction between public space characteristics and the development of social life activities discussed.