Soma`da Osmanlı dönemi sivil mimarlık örnekleri koruma sorunları ve çözüm önerileri

Abstract

Manisa iline bağlı Soma ilçesinin bugünkü bilinen tarihi merkezinde 15. yüzyıl civarlarında yerleşim başlamıştır. Yapılan araştırmalara ve alandaki yapı dönemlerine göre ilk kurulan mahalleler Karamanlı ve Cuma Mahalleleri'dir, daha sonra Samsacı, Namazgah ve Hamidiye Mahalleleri ile ilçe merkezi 15. yüzyıldan başlayarak 19-20. yüzyıla kadar katmanlaşarak genişlemiştir. Tipik bir küçük-orta ölçekli Osmanlı kentini yansıtan Soma'da, tarihi ticaret merkezi etrafında konumlanan konut bölgeleri bulunmaktadır. Konut alanlarında Rum ve Türk olmak üzere etnik nedenli bir yerleşim ayrımı bulunduğu görülmüştür.Soma, tarihi ticari merkezde bulunan han, hamam, bedesten, cami gibi önemli anıtsal yapıları ve nitelikli Türk konutlarıyla araştırma konusu olacak değere sahiptir. Ancak alandaki koruma çalışmalarının yetersiz olması ve koruma bilinci eksikliği gibi nedenlerle Soma'nın sahip olduğu kültür varlıkları yitirilme sürecine girmiştir. Bu nedenle alanın sahip olduğu değerlere dair bir çalışma hazırlama ihtiyacı ortaya çıkmıştır.Soma kentsel sit sınırı özelinde yapılan bu çalışmada, doku analizi ile birlikte Soma geleneksel konut tipolojileri ortaya konmuştur. Alandaki geleneksel yerleşim dokusunun sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla tespiti yapılan koruma sorunlarına yönelik çözüm önerileri getirilmiştir.

Settlement had started in the 15th century in the present known historical center of Soma district of Manisa province. According to the researches and construction periods in the area, the first established neighborhoods were Karamanlı and Cuma, then Samsacı, Namazgah and Hamidiye Neighborhoods. With this sequence, district center had expanded stratifyingly from the 15th century to 19-20th century. In Soma which represents a typical small-medium avarage scale Ottoman city, there are traditional residential areas located around historical commercial center. In residential areas an ethnic settlement distinction has been observed as Greek and Turkish.Soma has the value to be a researchable subject with the important monumental structures such as khan (large commercial building), hammam (bath), bedesten (covered bazaar), mosques and tradional Turkish housing. However with the insufficient conservation and lack of conservation consciousness, the cultural values of Soma has gone through the process of loss. Therefore a preparation of work has needed to arise to examine the values of Soma.In this study, which is based on the Soma urban site boundary, the traditional housing typologies of Soma have been revealed with tissue analysis. In order to ensure the sustainability of the traditional settlement pattern in the area, solutions were proposed for the identified conservation problems.