Büyümeyi amaç edinen işletmelerde finansal yapı dengesi, sorunlar ve örnek bir uygulama

Abstract

- 78 - - UYGULAMA ÖZETİ - - ABC işletmesinin kaynakları arasında özsermaye payı önceki yıllara göre azalırken, borçların payı devamlı yükselmiştir. İşletmenin 1984 yılında özsermaye, kaynaklarının % 53 'ünü oluş tururken, 1985 ve 1986 yılında % 40*ını, 1987 yılında % 28' ini oluştur muştur. Buna karşı kaynaklar içinde borçların payı 1984 yılında % 47 iken, 1985 ve 1986 yılında % 60» a, 1987 yılında % 72» ye yükselmiştir. - ABC işletmesinin borçlarının içinde kısa vadeli borçların pa yı devamlı surette artmıştır. İşletme 1984 yılında % 41 oranında kısa vadeli, % 6 oranında uzun vadeli borçlara, 1985 yılında % 57 oranında kısa süreli, % 3 ora nında uzun süreli borçlara sahip iken, 1986 ve 1987 yılında sadece kı sa süreli borçlanmadan yararlanmaya başlamıştır. Kısa süreli borçların içinde ise zamanla bankaya olan borç miktarları önemli boyutlarda ar tış göstermiş, eşhas ve ticari borçlarının payı ise azalmıştır. - 1987 yılında örnek işletmenin finans yapısı, önceki yıllara göre bozulmuş, özsermaye yetersizliği daha belirgin hale gelmiştir. 1984 yılında toplam pasif içinde öz sermaye payı % 53 iken bu oran 1987 yılında % 28' e düşmüştür. - İşletmenin yıllar itibariyle özsermaye/borç oranı devamlı dü şüş göstermiş, işletme pasif indeki bu iki kalemi 1984 yılından sonra bir türlü dengeleyememiştir. - ABC işletmesinin özsermaye devir hızında ve özsermaye kârlılı ğında yıllar itibariyle bir artış görülmekle birlikte bu artışın ger çek nedeni işletmenin finans yapısında özsermaye artışının sınırlı ol masından, işletmedeki özsermaye seviyesinin yetersizliğinden kaynaklan maktadır. Görüldüğü gibi, örnek işletmemizin f inansal sonuçları sağlıklı bir görünümden uzaktır. Kuşkusuz bu görünümde ülkemize özgü bazı temel nedenlerin payının etkili olduğunu söylemek gerekir.- 79 - Herşeyden önce Türkiye'nin sanayileşmesi 1980 yılına kadar olan dönemde iç pazara dönük ve finansal yapısı özsermayeden ziyade düşük faizden yararlanmak düşüncesiyle borca dayalı olarak gelişmiştir. İş letmeler uzun yıllar yüksek enflasyon ortamında düşük faizle kredi kul lanmaya alışmışlardır. 1980 den bu yana ise izlenen serbest piyasa politikasının ayrıl maz bir parçası olarak benimsenen serbest faiz politikası uygulamasına geçilmiştir. Ancak Türk sanayii bu değişen çerçeveye ayak uyduramayıp, yüksek faizlere rağmen borç alma alışkanlığını ve borcu tehlikeli gör meyen psikolojik durumunu devam ettirmiştir. Bu durum işletmelerin fi nansal yapılarının gittikçe kötüleşmesine neden olan başlıca etkendir. Öte yandan ülkemiz sermaye piyasasının aksak ve eksik işlemesi, uzun ve orta vadeli fon talebine karşılık veren finansal kurum ve kuru luşların azlığı, işletmelerin aile şirketleri olması, halka açılmada karşılaşılan güçlükler, işletmelerin işletmelerine gerekli sermayeyi kısa vadeli fonlarla karşılamaları gibi diğer etkenlerde işletmelerin finansal yapılarının bozulmasında önemli rol oynamıştır.