Geleneksel Türk sanat musikisinde beste

Abstract

-55- ÜZET S apt anabil en en eski 6. örneği 15.» 5 örneği de 16. yy' a ait olan `beste türünü inceleyen `bu çalışmada, öncelikle tü rün geleneksel Türk sanat musikisinin gelişim süreci için - deki durumunun `belirlenebilmesi için, fasıl musikisi gelene ği re `bu geleneğe siyasal tarihimizin dönemlerinin, kimi dönüm noktalarının etkileri ortaya konmaya çalışıldı. Ça lışmanın 1. Bölüm1 ünde son üçyüz yıllık zaman dilimi için de beste dağarının oluşumuna ve gelişimine katkıda bulun muş 11 ustanın yaşam öyküleri kısaca aktarılarak bestele ri sıralandı. II. Bölüm'ünde ise beste dağarından elde edi len verilere dayanılarak yüzyıllara göre bağdarların türe olan ilgisi, bestelerde kullanılan usullerin ve makamların dönemlere göre durumları ve yoğunlukları saptandı. Özet olarak, her sanat dalının tarihin dönemleri için deki durumunu belirleyen toplumsal, siyasal ve ekonomik et kenler, geleneksel Türk sanat musikisinin dallarının ve tür lerinin gelişiminde de büyük çapta etkili olmuş, 17. ve 18. yy'lardaki toplumsal, siyasal ve ekonomik koşulların yönlen dirmeleaei, çok sayıda bağdarm yetişme biçimlerini ve dola yısıyla verdikleri ürünlerin niteliklerini belirlemiştir. Fasıl musikisinin sanatlı türlerinden bestenin gelişiminde de bu görünüme koşut bir çizgi izlenmiş, tarih içinde musi ki yaşamının her yönden en yoğun olduğu 17. ve 18. yy'larda beste dağarının da yaklaşık %80'lik bölümü ortaya konmuştur. Günümüzde her alanda olduğu gibi musiki sanatında da, yaşam koşullarına uyma zorunluluğu birincil belirleyici öge, dola yısıyla popüler kültürün `tüketilebilirlik` ilkesi bağdar ların yöneldikleri türleri belirleyen tek ölçüt olmuştur. Bu durumda 19. yy' dan bu yana yaşanan gelişmelerin, ge leneksel Türk sanat musikisi üzerindeki etkilerinin pek o- lumlu olmadığını söylemek yanlış olmaz sanırım.