Mevkuf hadisler ve delil olma yönünden değeri

Abstract

ÖZET Mevkuf hadis, isnadı ister muttasıl, ister munkatı olsun sahabeden, söz. fiil ve takrir olarak rivayet edilen haberler için kullanılan bir ıstılahdır. Bununla birlikte herhangi bir kayıt ifadesiyle, tabi'un ve daha sonraki ravilerden birinde kalan rivayetlere de mevkuf dendiği olmuştur. Mevkuf hadis, kapsam bakımından merfû' ve maktu hadisle, isnad bakımından da muttasıl hadisle olduğu gibi bazı bakımlardan diğer hadis çeşitleriyle ilgilidir. Özellike `hükmen merfû` kavramı bütünüyle mevkuf hadisler tçeıisinde ele alınmıştır. Kaynağı Hz. Peygamber olması nedeniyle merfû hükmünü alan bu rivayetlerin, sahabe tarafından ifade edilmiş olması. muhaddisleri oldukça fazla meşgul etmiştir. Muhaddisler. bu gibi rivayetlerin lafız olarak mevkuf olmakla birlikte mana yönüyle merfû olduklarını söyleyerek bu konudaki tartışmayı noktalamak istemişledir. Üzerinde tartışmanın yapıldığı konulardan birisi de sahabenin tefsiridir. Genel olarak âyetlerin, nûzül sebebleriyle ilgili tefsirler merfû, diğer tefsirler ise nıevkûf kabûl edilmiştir Mevkuf hadis ıstılahı. Fıkıh Usûlün'de `sahabe kavli` adını almaktadır. Sahabe sözlerinin İslam hukukundaki değeri hususunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bazı alimler sahabe sözlerini mutlak olarak delil kabul aderken, bazıları da bunun tam aksini savunmuşlardır. Diğer tarafdan sahabe sözlerinin delil olmasını birtakım şartlara bağlayanlar da bulunmaktadır. Ayrıca bütün bu iddiaları savunanlar, kendi görüşlerinin doğruluğunu naklî ve aklî delillerle göstermeye çalışmışlardır.