17. yüzyıl İznik çinilerinin yozlaşma nedenlerinin form ve desen özellikleri açısından sürahi ve tabak örneklerinde araştırılması

Abstract

ÖZET İznik çinileri teknikleri, renk ve desen özellikleri ile Osmanlı dönemine damgasını vurmuştur. Osmanlı İmparatorluğu' nun 15. yüzyıldan itibaren kurduğu sağlam, güçlü merkezi idare sistemi içinde sanatın bütün kolları sarayda çok iyi örgütlenmiş ve saray nakkaşhanesinde nakkaşlar, desenleri ha zırlayıp iznik' e göndererek seramik sanatının desen açısın dan en güzel örneklerini vermişlerdir. iznik seramiği kırmızı hamurlu ve beyaz sert hamurlu olmak üzere başlıca iki ana grupta toplanabilir. En erken örnekler 14. yüzyılın ortası ve 15. yüzyılda yapılan Milet işi olarak adlandırılan kırımız hamurlu ve beyaz astarlı seramiklerdir. Beyaz sert hamurlu iznik seramiğinin ise başlangıcı 15. yüzyıl ortaları olduğu söylenebilir. 17. yüzyıl başlarında Osmanlı İmparatorluğu' nda siyasi, ekonomik ve askeri alanda başlayan gerilemeler, imparatorluğun mimari faaliyetlerindeki durgunluk, iznik çini üretimini olumsuz yönfde etkilemiştir. Osmanlı döneminde sarayın ilgi ve desteği ile gelişen iznik çiniciliği, 17. yüzyıl sonuna doğruda desteğinin azalması sonucu gerilemiştir. Araştırma üç bölümden oluşan bir plana göre ele alınmış tır. Birinci bölümde, 17. yüzyıl öncesi iznik çiniciliğinin tarihsel gelişimi ve yozlaşmayı hazırlayan etmenler hakkında genel bilgiler verilmiş ve iznik çinilerinin dönem üzerindeki etkisi kapsamlı olarak vurgulanmıştır. İkinci bölümde, 17. yüzyıl iznik çiniciliğinin teknik, form-işlev ilişkisi ve de sen özellikleri kullanım kaplarında ayrıntıları ile verilmeye IIçalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise, yemek takımına kaynaklık etmesi açısından Türklerde yemek geleneğine ilişkin kısa bilgi verilmiş ve önerilen yemek takımı tasarımı ve örnek üretimin uygulama aşamaları şekil ve resimlerle tanıtılmıştır. III