Ebu Süleyman el-Mantıki es-Sicistani ve İslam felsefesindeki yeri

Abstract

H.4/M. 10. yüzyılda Bağdat şehri canlı bir kültürel dirilişe sahne olmaktaydı. Ebu Nasr el-Farabi ve hristiyan çevirmen Matta b. Yunus bu dönemde felsefi sahada tartışmasız üs tünlükleri kabul edilen kimselerdi. Çalışmamızın konusunu oluşturan Ebu Süleyman es- Sicistânî de Farabi ile İbn Sina arasındaki dönemin getirmiş olduğu felsefî canlılıktan istifade eden düşünürler arasında sayılmaktadır. Sicistânî, Bağdat'ta kendi evinde bir felsefe halkası oluş turarak dönemin dönemin fikrî hareketliliğine katkıda bulun muştur. Bu felsefe halkası müslüman düşünürlerin yanında, hristiyan, yahudi hatta mecûsi ilim adamlarının da katıldıkları gayet heterojen bir görünüm arzetmekteydi. Bu farklı inançlara sahip insanları bir araya getiren şey ise, onların, bilimlerin evrenselliğine olan inançlarıydı. Sicistânî ve arkadaşları kuramsal düşünce çerçevesinde olmak üzere Aristocu kavramlar yardımıyla hakikatin araştırılması ile meşgul oldular. Böyle bir düşüncenin amacı sadece bilimlerin evrensellik ve güzelliğini ortaya koymak olmayıp, aynı zamanda gerçek ve kesin bilgiye ulaşma yolundaki şüphe ve zanlardan kurtulup ruhsal yönden sükûnete ulaşmaktı. Bu ruhî sükûn'un elde edilmesinde Yeni - Eflâtuncu kavramlarla ele alınan ve görünen dünyadan görünmeye âleme doğru giden aklî faaliyetle ilgili bir yükselme söz konusuydu. Sicitâni'nin bu yükseliş zinciri içerisinde giden düşüncesinde Yeni - Eflâtuncu unsurlar ile Aristo felsefesi önemli bir yer kaplıyordu. Bütün bunların yanında Sicistânî için özet olarak söyleyeceğimiz şey, onun, Grek medeniyetinin fikrî unsurlarının Arapların düşünce dünyasına kazandırılması ve yeniden bir felsefî canlılığı sağlamak için düşünsel anlamda mükemmele giden bir dünya görüşünü yaşamının gayesi kabul eden bir filozof olarak felsefe tarihindeki yerini almış olmasıdır.

At the turn of the fourth / tenth century, Baghdad was the scene of a vibrant cultural renaissance. Abu Nasr al- Farabi and Christian commentator Abu Bishr Matta b. Yunus dominated the philosophical scene. Abu Süleyman al-Sijistânî dominate the vista of the fascinating interlude between the towering figures of al- Farabi and Avicenna. He bring into existence a philosophical circle in Baghdad. This circle was heterogeneous ; it included Müslim, Christians, Jews and Magians. These men of diverse background was united by the internationality of the sciences. Sicistânî and his circle were engaged in a common pursuit of perfection and felicity viewed in Aristotelian terms as the fruit of theoretical contemplation. The goal of contemplation was not merely knowledge of the universe ; it was also attainment of inward peace and avoidance of anxiety. This tranguility was achieved by a noetic ascent from cognition of the physical world to communion with the spiritual forms. The spiritual ascent is depicted in Neoplatonic terms. He was thoroughly grounded in the subtleties of the Aristotelian system and in the sources of Neoplatonism. Furthermore he dwelled upon a vision of a world leading to perfection, to a rebirth of philosophy and the harmonizing of Greek and Arabic.