Uluslararası pazar fırsat analizi ve Türkiye`deki değişik ölçekli ihracatçı firmalarda bir uygulama

Abstract

ÖZET Küreselleşmenin ve buna bağlı olarak rekabetin hızlı bir şekilde arttığı günümüzde uluslararası pazarlarda başarıya ulaşabilme koşulları da gün geçtikçe zorlaşmaktadır. Bu hızlı değişim sürecini şekillendiren bir çok gelişme meydana gelmiştir ve gelmeye de devam etmektedir. Bu değişikliklere örnek olarak hızlı teknolojik değişimler, bölgesel bütünleşmeler, gelişmekte olan ülkelerin dış piyasalar ile entegrasyonu, savaşlar ve çeşitli krizler sayılabilir. Dünya pazarlarında rekabetçi üstünlük sağlayabilmek, değişen koşullar doğrultusunda ülkenin ve firmanın sahip olduğu kaynakların en verimli şekilde kullanılabilmesi ile mümkün olabilecektir. Türkiye ihracatında, özellikle 1980 yılından sonra önemli değişimler yaşanmış olması karşın, dünya ticaret ve rekabetindeki payının istenilen seviyede olmadığı görülmektedir. Bu durum; değişen koşulların yarattığı fırsatların değerlendirilemediğinin, ya da yeni rekabetçilik koşullarına ayak uydurulamadığının bir göstergesi olarak belirtilebilir. Dolayısıyla Türkiye'nin mevcut koşullar doğrultusunda uluslararası pazarlarda rekabetçi üstünlük sağlayabilmesi için öncelikle pazar fırsatlarının sistematik bir şekilde analizi ve ülke kaynakları ile eşleştirilmesi ve bu doğrultuda en uygun hedef ve stratejilerin belirlenmesi gerekmektedir. Bu amaçla gerçekleştirilen çalışmanın ilk bölümünde Dünya ve Türkiye ekonomisini ve ticaretini şekillendiren genel değişimlere yer verilmiştir. İkinci bölümde ise uluslararası ticareti ve uluslararası rekabetçiliği açıklayan teori ve çalışmalar incelenmiştir. Üçüncü bölümde ilk iki bölümden elde edilen bilgiler doğrultusunda, Türkiye'nin uluslararası rekabet gücüne ilişkin değerlendirmeler ve pazar fırsat analizine temel oluşturacak koşullar ele alınmıştır. Son bölümde ise 261 ihracatçı firmaya uygulanmış olan uluslararası pazar fırsat analizi anket çalışmasının bulguları ve yorumları yer almaktadır. Teori ve anket çalışmasından çıkan bulgular doğrultusunda Türkiye'nin uluslararası pazarlar açısından güçlü ve zayıf yanları ile ülkeyi ve firmaları bekleyen tehdit ve fırsatlar belirlenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda uluslararası pazarlarda rekabetçilik kazanmak için hedef ve strateji önerilerinde bulunulmuştur.

ABSTRACT Gaining competitive advantage in international markets has been increasingly harder due to increased globalization and competition. There have been various changes that shaped this rapid development process. Technological improvements, regional trade agreements, developing countries entering international markets, wars and various crises can be given as examples to those changes. Competitive advantage in global markets can only be achieved by gaining productivity while using country and firm specific resources in light of changing circumstances. There have been important changes in Turkish export especially after 1980. Despite those changes, Turkey could not been competitive in international markets. This can be seen as a result of not being able to take advantage of the opportunities and adapt to changing conditions of competitiveness. Thus, for Turkey to gain competitive advantage in international markets, the first step should be to analyze market opportunities, and than match them with existing strengths and weaknesses of the country. After this matching process, alternative targets and strategies can be determined. For this purpose, in the first section of the thesis, general developments that shape the World and Turkish economy and trade are evaluated. In the second section, theories related with international trade and competitiveness are given. In the light of the findings of the first two sections, in the third section some basic conditions for market opportunity analysis are evaluated in relation with Turkeys' competitive power. And in the final chapter, international market opportunity survey conducted on 261 exporting firms and related findings are given. Lastly in relation with the theoretical and empirical findings, Turkeys' strengths, weaknesses and threads and opportunities related with international markets are determined. In this direction strategy alternatives are developed. VI