Türkiye`de 1980 sonrası dönemde yaşanan ekonomik krizlerin analizi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Türkiye'de 1980 sonrası dönemde gündeme gelen yapısal dönüşüm ile birlikte ortaya çıkan ekonomik gelişmeleri değerlendirebilmek, ekonomik krizlerin bir daha yaşanmasını engelleyecek gerekli önlem ve politikaları ortaya koyabilmek için Türkiye'de 1980 sonrası dönemde yaşanan ekonomik krizler analiz edilmiştir. Bu amaçla, bir ekonomik krizin nasıl bir ortamda ortaya çıkabileceği teorik olarak incelenerek, olası kriz türleri ile bu krizlerin içsel ve dışsal boyuttaki ekonomik, politik, sosyo-kültürel nedenleri araştırılmıştır. Genel olarak ortaya konulan ekonomik krizlere ilişkin teorik yaklaşımlardan sonra konu Türkiye bağlamında ele alınmıştır. Bu incelemeler, Türkiye'de ortaya çıkan ekonomik krizlerin başlıca nedenlerinin ekonomik, politik ve sosyo-kültürel alanlardaki dengesizliklerin oluşturduğunu göstermiştir. Bu dengesizliklerin yanı sıra uygulanan istikrar programlarının getirmiş olduğu ilave nedenler ve uluslararası koşullardaki krizi besleme yönündeki gelişmelerin varlığının Türkiye'deki ekonomik krizlerin nedenlerine çok karmaşık bir yapı kazandırdığı anlaşılmıştır. Böyle bir yapı içinde ortaya çıkan ve 1980 sonrası ilk ciddi kriz olma niteliği taşıyan 1994, 1998 ve 2001 yılı krizlerinin Türkiye'de ekonomik ve sosyal maliyeti çok yüksek olan kayıplara neden olduğu, uygulanan istikrar programlarının ise her seferinde yeniden başa dönülmesi gibi başarısız sonuçlar doğurduğu görülmüştür. Bu incelemeler, Türkiye'de yaşanan krizlerin bir daha yaşanmaması için alınacak önlemlerin hem ulusal hem de uluslararası çok yönlü koşulların dikkate alınması ve uygulamaya konulan önlemlerin kararlı bir biçimde uygulanması zorunluluğuna işaret etmiştir.

ABSTRACT In this study; the economic crisis that were lived after 1980s in order to produce the necessary measures and policies which would prevent the economic crisis from being lived once more and to assess the economic developments that arised with the structural transformation which existed in the agenta of Turkey after 1980s were analyzed. With this purpose; `in which kind of miliev an economic crisis can arise theoretically` is examined and possible crisis kinds and the sociocultural, politic, economic reasons of these crisis in both internal and external dimensions are researched. After the teoric approaches concerning the economic crisis which were produced generally the issue was handled in Turkey scale. These studies show that; main reasons of the economic crisis that exist in Turkey are the irnationalities in economic, politic and sociocultural areas. Besides these irrationalities, it is understood that; the additional reasons of the stabilization programmer that were applied and the existence of the developments which has an inclination for supporting the crisis in international conditions earned a very complicated structure to the reasons of the economic crise in Turkey. It is seen that; the crisis of 1994, 1998 and 2001 that arised in such a structure, caused losses of which economic and social cost was very high in Turkey and the stabilization programmer that were applied, produced unsuccesfull results such as being turned back again. These studies pointed out to some obligations. These are those; Both national and international-very directed-positions of the measures that would be taken so that the crisis that were lived in Turkes would not be lived again must be taken in to consideration and the measures that were put in to practice must be applied decisirely. VI