Avrupa Birliği`nin komşuluk politikası kapsamında yakın doğu ülkeleri ile ilişkileri ve ekonomik etkileri

Abstract

Avrupa ile Yakın Dogu iliskileri tarihsel süreçte çok uzun yıllaradayanmaktadır. Haçlı Seferlerine degin uzanan bu süreçte iki taraf arasındakiiliskiler yüzyıllar boyunca askeri zeminden politik zemine dogru tasınmıstır.Avrupa 1800'lü yılların basına kadar Dogu'da söz sahibi olamamıstır. Butarihten sonra ise kinci Dünya Savası'nın sonuna degin bölgede hakim güçolmustur. Savasın ardından Avrupa bu üstünlügünü yavas yavas Amerika'yakaptırmıs ve kendi arasında bütünlesmeyi saglama çabalarına egilmistir. Buçabaların sonuç vermesinin ardından Avrupa Toplulugu Yakın Dogu'ya yönelikilk politikasını 1972 yılında Küresel Akdeniz Politikası adı ile olusturmustur.Ancak bu politikanın uzun yıllar boyunca basarılı olamamıstır. Bunun sonucuolarak 1995 yılında Barselona Konferansı ile Barselona Süreci olarak da bilinenAvrupa-Akdeniz Ortaklıgı'nı baslatmıstır. Bu tarihten on yıl sonra BarselonaSüreci'nin basarısızlıga ugraması ve Avrupa Birligi'nin en büyükgenislemesinin yasanması ile birlikte Avrupa Birligi, Yakın Dogu ile iliskilerinide kapsayan Avrupa Komsuluk Politikasını olusturmustur.Komsuluk Politikası, Barselona Süreci'nin eksik yönlerini gelistirmek veAB'nin komsu ülkeleriyle istikrarlı bir iliski saglamasını amaçlamaktadır.AB'nin bu politikayı olusturmadaki temel amacı ise komsu ülkelerinindemokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlügü kriterlerine saygı çerçevesindepolitik ve ekonomik gelismelerini saglayarak güvenli ve istikrarlı bir refah alanıyaratmaktır. Ayrıca AB, Komsuluk Politikası ile birlikte tarihi genislemesininortaya çıkardıgı olumlu sonuçları komsuları ile paylasmayı ve onlarla daha ileriseviyede bütünlesme gerçeklestirmeyi hedeflemektedir.Komsuluk Politikası'nın önemli bölgelerinden biri de Yakın Dogu olarakda bilinen Masrek bölgesidir. Masrek, AB'nin Komsuluk Politikası kapsamındaen sıkıntılı iliskilere sahip oldugu bölgedir. AB'nin bu bölgedeki hedefi bölgeülkelerinin politik ve ekonomik açıdan Avrupa degerleri ve kriterlerineyaklasmasını saglamaktır. Bu amaçla AB, Masrek ülkeleri ile iliskileri resmi birstatüye oturtmak için, rapor, plan ve belgeler yayımlamaktadır. Bu belgelerbölge ülkelerindeki eksiklikleri ortaya dökmekte ve yapılması gerekenlerisıralamaktadır.Ayrıca Komsuluk Politikası kapsamında olusturulan Avrupa Komsulukve Ortaklık Aracı komsu ülkelere ekonomik ve politik reformlarınıgerçeklestirmeleri için mali fon destegi saglamaktadır. Ancak Masrekbölgesinde hem ülkelerin kendi aralarındaki çatısmalar hem de Avrupa'yakarsı olumsuz durusları AB'nin bu yoldaki çabalarına engel olmaktadır. Busebeple Politika'nın etkileri hem siyasi hem de ekonomik alanda henüz sınırlıolarak ortaya çıkmaktadır.Anahtar Kelimeler: 1) Yakın Dogu, 2) Barselona Süreci, 3) AvrupaKomsuluk Politikası, 4) Avrupa Komsuluk ve Ortaklık Aracı, 5) Politik veEkonomik Etkiler

Europe and Near East relations comprise very long years in historicalprocess. In this process which reaches until Crusades relations between twosides relocated throghout military level to political level. Europe could not bearbiter until the beginning of 1800s in the East. After these years it was thehegamon power until end of the World War II. Europe gave rain its dominanceto America after the War and tended to integration efforts between itself. Afterthe panning out these efforts European Community created its first policy,Global Medditerranean Policy which intended for the Near East in 1972.However this policy didn?t succeed. As a concequance in 1995 Euro-Mediterranean Partnership which also known as a Barcelona Process wasstarted with Barcelona Conference. After ten years, with the biggest historicalenlargement of European Union and because of the fall down of BarcelonaProcess, European Union created the European Neighbourhood Policycontaining relations with Near East.Neighbourhood Policy aimes to improve defficiency aspects of BarcelonaProcess and provide stable relations with neighbours of EU. EU?s base aim ofcreating this policy is provide politic and economic development of itsneighbours and create a safe and stable prosperity area within the respect ofdemocracy, human rights and rule of law. Besides, with the NeighbourhoodPolicy, EU aimes to share of positive results of its historical enlargement with itsneighbours and to achieve further integration with them.Mashreq region which also known as Near East is one of the importantregion of Neighbourhood Policy. Mashreq is the region which EU has a mosttroubled relations within Neighbourhood Policy. In this region the aim of theEU is to converge the Mashreq countries to European values and criteria in thecontext of politics and economics. For this reason EU publishes reports, plansand documents for Mashreq countries to place relations in formal status. Thesedocuments present lack of regional countries and aline what has to be done.Besides, European Neighbourhood Policy Instrument which was createdwithin the framework of the Neighbourhood Policy provides financial fundsupport to neighbourhood policy to achieve their economic and politicalreforms. However, in Mashreq region conflict of countries between themselvesand also negative stand against Europe obstructs to EU?s efforts in this way.Because of that, effects of Policy appears to be limited in political and economicarea.Key Words: 1) Near East, 2) Barcelona Process, 3) EuropeanNeighbourhood Policy, 4) European Neighbourhood Policy Instrument, 5)Political and Economic Effects