Endüstriyel tasarım hakkının gaspı

Abstract

Teknolojik gelişimin, ülkelerin ekonomik ve kültürel gelişimlerine olankatkısı günümüzde tartışılmaz hale gelmiştir. Gerek teknoloji üretimi gerekseteknoloji transferi sayesinde hızlı bir yayılma gösteren teknoloji ve teknolojipolitikaları açısından fikir ürünleri de göz ardı edilemeyecek derecede önemihaizdir. Fikir üretimi her çağda toplumların sosyal ve kültürel yapısınıetkileyen bir faktör olmuştur. Günümüzde ise, özellikle teknoloji toplumlarıaçısından vazgeçilmez bir unsur haline gelmiştir. Fikir ürünü olan tasarımlarda toplumların teknolojik ve kültürel gelişimlerinde önemli katkılarsağlamaktadır.Özellikle gelişmiş ülkelerin, Ar-Ge'ye çok büyük yatırımlar yaparakgeliştirdikleri teknoloji içerisinde endüstriyel tasarımlar önemli bir yertutmaktadır. Yakın geçmişte, tasarımların sahip olduğu bu önem daha iyianlaşıldığından, diğer fikri hukuk alanlarından ayrı, özel bir korumagetirilmiştir. Uluslararası platformda, ulusal hukuk düzenlemeleri tasarımkoruması bakımından uyumlaştırılmaya çalışılmıştır ki, Avrupa Birliği'nin debu yönde çok önemli çalışmaları olmuştur.Fikri hakların geliştirilmesinin ve güçlendirilmesinin çok daha fazlaönem kazanmış olduğu çağımızda, Türkiye'de bu gelişime ayak uydurmayaçalışmaktadır. Avrupa Birliği'nin fikri hukuk alanındaki düzenlemeleri ülkemizaçısından mehaz teşkil etmektedir. Uluslararası bir kavram haline gelmiş olanfikri haklar ve dolayısıyla tasarımlar bakımından ülkemizde de özel korumakabul edilmiştir.vÖzel koruma sayesinde, tasarımın bizatihi kendisine korumasağlanmıştır ve bu doğrultuda tasarımcıya inhisari ve mutlak haklarbahşedilmiştir. Özel korumadan yararlanan tasarımların hak sahipliğinin, yanitasarımcıların haklarının korunması bakımından getirilmiş önemlimüesseselerden biri ise tasarım hakkının gaspı olarak karşımıza çıkmaktadır.Gerçek hak sahipliğinin korunması için gasp nedeniyle açılabilecek üç tür davakabul edilmiş olup, bu davaların yanı sıra hak sahibinin çeşitli taleplerdebulunabileceği de düzenlenmiştir. Tasarım hakkının gaspının gerek ulusalgerekse uluslararası alanda sıkça yaşanması, gerçek hak sahibinin tasarımhakkının korunması bakımından gasp nedeniyle açılacak davaların öneminidaha da arttırmıştır. Bu nedenle çalışmamızda, ülkemizde kabul edilmiş olandüzenlemelere göre, tasarım hakkının mahiyeti ve bu hakkın gerçek sahibininkorunma kapsamında hangi dava ve talepleri ileri sürebileceği konusundaaçıklık getirilmesi amaçlanmıştır.Çalışmamız özet ve sonuç bölümleri haricinde iki bölümden ibarettir. İlkbölümde, tasarım, kavramsal açıdan ortaya konulduktan sonra, tasarımınkorunmasının amacı ve önemi üzerinde durulmuş, nihayetinde ise tasarımhakkı ve bu hakkın nitelik ve mahiyeti irdelenmiştir. İkinci bölümde ise,tasarım hakkının gaspı ayrıntılı olarak ele alınmış olup, gerçek hak sahibininikame edebileceği davalar ile ileri sürebileceği talepler tek tek inceleme konusuyapılmıştır.Anahtar Sözcükler: 1) Endüstriyel tasarım 2) Tasarım hakkının gaspı3) Fikri haklar 4) Tasarım hakkı 5) Tasarım

Intellectual property, being the product of labor processes, has recentlybecome increasingly significant within technological, economical and culturaldomains. Designs are, just as any other intellectual property, put under specificprotections because of their significant role that they have in society. Accordingto the Law of Design, the design is itself protected along with the owner of thedesign whom is also given exclusive rights to be effectively protected by the law.Because designs are provided with exclusive and absolute rights, owner rightsalso become an important issue that we are required to interrogate elaborately.Design rights belong to the actual owner of the design. Therefore, theestablishment of usurpation is adopted in order to prevent the unjustregistration of the design rights of the actual owner by other parties. This studyis attempting, according to the arrangements in our country, to reveal thenature of the design rights and to explicate which court cases and demands canbe asserted by the actual owners of the design rights under legal protection.This study contains two parts, not including the abstract and conclusion.In the first part, after the concept of design is defined, the significance and thereasons for the protection of designs are depicted. Concomitantly, the designrights and their nature are analyzed. In the second part of this study, theusurpation of the design rights is presented and interrogated in detail.Additionally, the court cases that the actual owner of the design can appeal toand the demands that he or she can claim are thoroughly examined extensively.Key Words: 1) Industrial design 2) The usurpation of the design rights3) Intellectual property 4) Design rights 5) Design