Ortadoğu`da büyük çözülme ilk kıvılcım: Tunus`ta Yasemin Devrimi

Abstract

Tunusun tarihsel sürecine bakıldığında, değişik zamanlarda halk ayaklanmalarının gerçekleştiği görülmektedir. Tunus halkının eğitim düzeyinin yüksek olmasına karşın Zeynel Abidin Bin Ali döneminde soyo-ekonomik sıkıntıların hala giderilememiş olması, halkı yönetime karşı patlama noktasına getirmiştir. Üniversite mezunu işsiz bir genç olan Muhammed Buazizi'nin mevcut yönetimi protesto etmesi amacıyla kendisini yakması yılardır öfkesi biriken Tunus halkında hükümet karşıtı protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. Bu çalışmada asıl üzerinde durulan konu; Tunus'ta gerçekleşen devrimin halk tarafından mı yoksa emperyal güçler tarafından mı gerçekleştirildiğidir. Bu sorulara cevap bulmak amacıyla, Tunus'ta başlayıp diğer Ortadoğu ülkelerine de yayılan `Arap Baharı` olarak adlandırılan Ortadoğu'daki değişim ve dönüşüm sürecinin sonuçları ekonomik, siyasal ve sosyo-kültürel açılardan ele alınmıştır. Emperyalist ülkeler tarafından Ortadoğu topraklarında uygulanması düşünülen Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) temelli planların nasıl ve ne şekilde uygulanmaya çalışıldığı neden-sonuç ilişkisi içerisinde analiz edilmeye çalışılmıştır. 2010 yılında Tunus'ta gerçekleşen halk ayaklanmaları, 23 yıl iktidarda bulunan Zeynel Abidin bin Ali'nin ülkeyi terk etmesiyle sonuçlanmıştır. Gerçekleşen bu olayları Batılı ülkeler `Yasemin Devrimi` olarak adlandırsa da Tunus halkı tarafından `Özgürlük ve Onur Devrimi` olarak adlandırılmaktadır. Emperyalist ülkeler Tunus'ta gerçekleşen bu devrimi kendi çıkarları doğrultusunda kullanarak bu coğrafyada `demokrasi` tesis etme aldatmacası ile diğer Ortadoğu ülkelerinde rejim değişikliği gerçekleştirme planlarını uygulamaya koymuşlardır. Tunus'un ardından Libya ve Mısır'da bu tür eylem planları uygulanmaya konulmuştur. Ancak bu ülkelerde gelişen olayların pek de BOP'a uygun olmadığı ve projenin ruhuna aykırı olduğu görülmektedir. Daha sonra Suriye'de gelişen olaylar karşısında önceleri rejime karşı olan emperyal güçler, bu tutumlarından vazgeçerek sessiz kalmayı yeğlemişlerdir.Anahtar Kelimeler: Yasemin Devrimi, Tunus, Arap Baharı, Ortadoğu, Büyük Ortadoğu Projesi

Considering the historical background of Tunisia, there have been many instances of civil uprisings. Even though the education level of the Tunisians is adequately high, the citizens reached the boiling point stemming from the fact that socio-economic issues were not dealt with under El Abidine Ben Ali's rule. The fact that a young unemployed university graduate named Mohamed Bouazizi set himself on fire in protest of the ruling government gave rise to the public's anger leading to widespread demonstrations and riots against the government.The main subject of this research is to find answers to question as to whether the civil revolution was carried out by the very citizens or by the imperialist forces. In order to answer these questions, the implications of the change and transformation process in the Middle East which started in Tunisia and spread to other countries were addressed in terms of economic, political and socio-cultural aspects. It has also been endeavored to analyze within a cause and effect relationship how and in what ways the schemes under the Greater Middle East Project (GME), which is directed towards the Middle Eastern territories, have been attempted to be put into practice.The civil uprisings, which began in Tunisia in 2010, ended as Zine El Abidine Ben Ali fled into exile after 23 years of rule. Despite the fact that these incidents were called `The Jasmine Revolution` by the Western States, the Tunisian people call it the `Freedom and Honour Revolution`. Using the Tunisian Revolution in line with their own interests, the imperialist states put their regime shift schemes into practice in this region under the guise of establishing democracy. Following Tunisia, such schemes were also put into effect in Libya and Egypt. However, it can be seen that the events which came to pass in these countries were not quite in accordance with the GME, therefore were against the spirit of the project. Facing the events which came about in Syria, the imperialist powers which were formerly against the regime dropped their attitude, and preferred to remain silent.Keywords: Jasmine Revolution, Tunisia, Arab Spring, Middle East, Greater Middle East Project