AB`ye üyelik sürecinde AKP hükümetlerinin Alevi sorununa yönelik politikaları

Abstract

Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne (AB) adaylık sürecinin başlamasından itibaren Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hükümetleri Kopenhag kriterlerini yerine getirmek amacıyla anayasal değişiklikleri ve uyum paketleri ile bir dizi reform gerçekleştirmiştir. Alevilik sorunu da Türkiye'nin Kopenhag kriterlerinin insan hakları ve azınlıkların korunmasının sağlanması çerçevesinde çözmesi beklenen sorunlarından biri olmuştur. AKP hükümetlerinin bu sorunu çözme amacıyla Alevilik açılımı adı altında çalıştaylar düzenlenmesi ve din eğitimi konusunda bazı değişikliklerin yapılmasını da içeren olumlu girişimlerde bulunmasına rağmen, AB'nin de Türkiye için yayınladığı İlerleme Raporları'nda da belirtildiği gibi Alevilerin tanınması, din eğitimi ve Cemevlerine yasal statü verilmesi sorunlarının çözümü konusunda fazla bir ilerleme kaydedilmemiştir. Bu çalışma AB'ye adaylık sürecinde AKP hükümetlerinin Alevilik sorunu konusunda bazı adımlar atmasına rağmen neden hala bu sorunun çözülemediği sorusuna cevap aramaktadır. Alevilik sorununun AKP hükümetleri tarafından AB'ye giriş sürecinde gösterilen bazı çabalara rağmen çözülmemesinin sebeplerini Uluslararası İlişkiler yaklaşımlarından sosyal inşacılık (social constructivism) ve de hem Uluslararası İlişkiler hem de Karşılaştırmalı Siyaset kuramlarından olan akılcı seçim kuramı (rational choice theory) ile inceleyecektir. Sosyal inşacılık yaklaşımı AKP'nin Alevi sorununa yaklaşımını Muhafazakar Demokratlıktan Sünni Muhafazakarlığa dönüşen kimliği ile açıklayacaktır. Akılcı seçim kuramı ise bu sorunun AKP hükümetleri tarafından çözülememesini aldığı bazı rasyonel kararlar ve fayda-maliyet analizleri ile açıklayacaktır. Sonuç olarak bu çalışma, AKP hükümetlerinin Alevi sorununun çözümünde fazla ilerleme kaydedememelerini sahip oldukları Sünni Muhafazakar kimliklerinden ve de bu kimlikteki seçmenlerine hesap verme durumunda olmalarından kaynaklandığını savunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri, Alevilik sorunu, Adalet ve Kalkınma Partisi, Sosyal inşacı yaklaşım, Akılcı seçim kuramı.

Since the initiation of Turkey's European Union (EU) accession process, Justice and Development (Adalet ve Kalkınma Partisi—AKP) government as part of its attempt to realize the conditions of Copenhagen criteria, started a series of democratization reforms through constitutional amendments and harmonization packages. The Alawite question that should be resolved in the framework of human rights and protection of minorities as a condition of Copenhagen Criteria was also included in these reforms. However, despite AKP's efforts to organize Alawite Workshops and make minor changes concerning the religious education, as already stated in the Progress Reports of the EU, the government did not achieve much progress particularly in the issues of recognition of Alawites, religious education and the legal status of the Cemevis. This thesis will attempt to find an answer to the question of why the Alawite problem was not resolved despite AKP's attempts to settle the question.To find an answer to this question, the thesis will refer to social constructivism as one of the approaches of International Relations and to rational choice theory as another theory of both International Relations and Comparative Politics. social constructivism analyzes AKP's policies towards the Alawite question by referring to the transformation of its identity from a Democrat Conservative one to a Sunni Conservative character. Rational choice theory analyzes the problem by referring to the rational choices and cost and benefits analyses made by the AKP government to maximize its votes in the elections. In sum, this thesis will argue that the reasons for the AKP government's lack of progress concerning Alawite question can be explained through its Sunni Conservative identity and its accountability to its Sunni constituency.Keywords: Turkish-EU Relations, Alawite Question, Justice and DevelopmentParty, Social Constructivism and Rational Choice Theory