Fatsa şer`iye sicilleri (72 demirbaş nolu defteri) transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Bu tezde, h.1320-1323/m.1902-1905 yıllarını kapsayan 72 nolu Fatsa şer'iye sicil defteri okunup transkribe edilerek sicil kayıtlarındaki bilgilerden hareketle söz konusu dönemde Fatsa'nın siyasi, idari, sosyal, kültürel ve iktisadi durumu hakkında tespitler yapılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmadan maksadımız Fatsa tarihinin anlaşılmasına katkıda bulunmaktır. Bu bağlamda tezimizin giriş bölümünde, tezin amacı, yöntemi, üzerinde çalıştığımız şer'iye sicillerinin kayd edildiği dönem olan XX. Yüzyılın başında Fatsa'nın kısa tarihi ve mevcut hali ile genel olarak şer'iye sicillerinde yer alan belge çeşitleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, tezimizin konusunu oluşturan 72 nolu Fatsa şer'iye sicil defterinin muhtevasının tanıtımı yapılmıştır. Bu çerçevede zamanla Osmanlı Devleti'nin idari sisteminde yapılan düzenlemeler ve bunların Fatsa'nın idari statüsüne ve idari makamlarında meydana getirdiği değişiklikler gösterilmiştir. İkinci bölümde, yine üzerinde çalıştığımız 72 nolu Fatsa şer'iye sicil defterindeki kayıtlardan hareketle Fatsa'nın o dönemdeki nüfus yapısını, nüfus hareketlerini ve bölgedeki yerleşim yerlerinin isimlerini tespit etmeye gayret edilmiştir.Üçüncü bölümde, sicil kayıtlarındaki bazı bilgilere göre Fatsa'nın iktisadi durumu, geçim kaynakları ve bölgenin ticari hayatı hakkında tespit ve değerlendirmeler olmuştur.Dördüncü bölümde ise, Fatsa'nın sosyo-kültürel yaşamı ve toplumsal dinamikleri incelenmeye ve şer'i mahkemelerine yansıyan bireysel ve toplumsal vakaların neler olduğu değerlendirilmeye çalışıldı.Şer'iye sicilleri, yazıldığı dönemin siyasi, ekonomik ve sosyo-kültürel durumu hakkında bizlere bilgi vermektedir. Bu nitelikleriyle şer'iye sicilleri, Osmanlı tarihinin önemli kaynaklarından biri olarak değerlendirilmelidir.Anahtar Kelimeler: ġerèi Mahkemeler, ġerèiye Sicilleri, Sosyo-Kültürel, Fatsa Tarihi.

In this study, Fatsa Kadi registers (Shari'a records numbered 72) belonging to years between A.D 1902 to 1905 A.D. (hijri 1320 to 1323) were translated from Ottoman Turkish to Turkish and these rcords were investigated for having an idea about Fatsa in terms of politic, governmental, social, cultural and economic situation. The main objective of the study is understanding the history of Fatsa for the mentioned period.The introduction section of the dissertation is included scope of dissertation, methodology, and summarized history of Fatsa for the beginning o the XX. century, current stuation of the Fatsa and the general information about Ottoman Kadi registers.Definition of the Fatsa Ottaman Kadi registers (No:72) was included within the first chapter of the dissertation. In this manner, Ottoman government regulations at the beginning of the XX. Century were mentioned and the effect of these regulations on local government and positions were investigated.Within second chapter, population characteristics, structure and movements and residential areas were listed based on information extracted from the registers.The economical-trading structure and source of income of the Fatsa was investigated in the third section.The social and cultural life of the Fatsa was analyzed for the mentioned time interval and personal-social forensic records were examined within the fourth section.Ottoman Kadi registers provide information about politics, social and economic characteristics of the written period. Thus, these records are the supplementary sources for the history of Ottoman Empire.Keywords: Shari'a Courts, Kadi Registers, Socio-Cultural, History of Fatsa