Yönetim kuramları: Türkiye limanları uygulaması

Abstract

Günümüzde liman yönetimi dünya ülkeleri arasında limanlar arası rekabet unsurlarından biri haline gelmiştir. Yeni kamu yönetimi akımının bir sonucu olan yönetişim kavramı, 1990'lı yılların ortalarından itibaren limanların yönetiminde de yer bulmaya başlamıştır. Kamu yönetimi, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarını içine alan karmaşık bir sistemi ve bunların kendi aralarındaki ilişkiler ağını ve karşılıklı etkileşimlerini ifade eden `liman yönetişimi` kavramı `liman yönetimi` kavramının yerini almış ve dünyanın çeşitli ülkelerinde liman reformları başlıca eğilim haline gelmeye başlamıştır. Türkiye'de 1997 yılında başlayan liman özelleştirmeleri ile birlikte, limancılık politikalarının özelleştirmeyi üstlenen kuruluşun politikaları ile özdeşleştiği ve limanları ulusal çapta kontrol eden, limancılık faaliyetlerinin geleceğini ve stratejisini belirleyen bir makro sistemin gerekliliği akademik çalışmalarda, sektör raporlarında ve değişik platformlarda dile getirilen en önemli gündem maddelerinden biri haline gelmiştir.Bu çalışmanın amacı, Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin çeşitli limanlarında uygulanan liman yönetim modellerini yönetim kuramlarının ışığında karşılaştırmalı olarak inceleyerek, Türkiye için bir liman yönetim modeli araştırması gerçekleştirmek ve bir model önerisi geliştirmek olarak belirlenmiştir. Bu yönüyle araştırma keşifsel ve kısmen de tanımlayıcı niteliktedir. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle AB üye ülkeleri limanlarında mevcut liman yönetim modelleri incelenerek, mevcut uygulamaların AB kriterlerine uygunluğu ve liman otoritelerinin bu kriterlerin yerine getirilmesindeki rolleri araştırılmıştır. Daha sonra Türkiye'de limanlar için liman yönetimi mevcut durum analizi yapılmış, mevzuat kapsamında liman yönetiminde otorite olarak yetkili olan taraflar ve rolleri araştırılmıştır. Belirlenen değişkenler kapsamında AB ve Türkiye liman yönetim uygulamaları arasındaki boşluklar, boşluk (gap) analizi ile tespit edilmeye çalışılmıştır.Araştırma kapsamında Türkiye için yeni bir liman yönetim modeli oluşturma sürecinde limancılık sektörünün farklı paydaşlarının görüş ve önerilerini almak amacıyla nitel araştırma yöntemlerinden olan Delfi çalışması gerçekleştirilmiştir. Literatür taraması, boşluk analizi ve Delfi analizinden elde edilen bulgular kapsamında Türkiye limanları için yeni bir yönetim modeli önerisi geliştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Yönetim Kuramları, Liman Yönetişimi, Liman Otoritesi.

Today, port management has become one of the elements of competition between ports all around the world. As a result of the concept of new public management movement, governance concept has begun to find a place for the management of the port since the mid-1990s. `Port governance` concept which is a complex system involving public administration, private sector and civil society organizations and which represents their own network relationships and mutual interactions between them has taken the place of the concept of `port management` and port reforms have started to become a trend in the countries all around the world.Starting with port privatization in 1997 in Turkey, it has become one of the most important agenda expressed in academic papers, sector reports and various platforms that port management policy was identified with the organization policy undertaking the privatization and requirement of a macro system which controls the ports at the national level and which determines the future of port operations and strategies.The aim of this study is identified as to perform a port management model research and to develop a model proposal for Turkey by comparatively examining comparatively port management models applied in the various European member countries' ports under the light of management theories. This is also an exploratory and partially descriptive research with this aspect.For this purpose, firstly the current port management models in the EU ports were investigated, and then the existing applications in compliance with the criteria required by the EU and the port authorities' role in the fulfillment of these criteria were researched. Later, regarding port management, current situation for Turkish ports was analyzed the parties which are authorized under the legislation as port management authority and their roles were investigated. In the scope of these determined variables, it was attempted to determine the space (gaps) between the port management applications of EU and Turkey.In the scope of this research, Delphi analysis was carried out which is one of the qualitative research methods, in order to get opinions and suggestions of different stakeholders of port sector in the process of creating a new model of port management for Turkish ports. A proposal for a new management model for Turkish ports was developed through the findings obtained from literature review, gap analysis and Delphi analysis.Keywords: Management Theroies, Port Governance, Port Authority.