Kapadokya bölgesi ilk Tunç Çağı çanak çömleği: Göltepe ve Kestel kazıları ile Aksaray, Nevşehir, Niğde illeri yüzey araştırması buluntuları

Abstract

Bu çalışmada, hakkında oldukça kısıtlı bilgilere sahibi olduğumuz Kapadokya Bölgesi'nin İlk Tunç Çağı çanak çömleği değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında değerlendirilen özgün malzeme, 'kazı' ve 'yüzey araştırması' olmak üzere iki farklı araştırma tekniğinden elde edilmiştir. Kazı buluntuları, yaklaşık MÖ 2900-2200 mutlak ve görece tarihlere sahip Göltepe yerleşmesi ve Kestel maden ocağından gelmektedir. Her iki alanın arkeolojik kazısı 1980'li yılların sonu ile 1990'lı yılların başlarında Prof. Dr. Aslıhan Yener başkanlığında yapılmıştır. Değerlendirilen malzemenin ikinci kısmını oluşturan yüzey araştırması buluntularının büyük kısmı 1993-2001 yıllarında aralıklarla başlangıçta Prof. Dr. Ufuk Esin daha sonra Prof. Dr. Sevil Gülçur'un başkanlığını yürüttüğü çalışmalardan elde edilmiştir. Kabaca Aksaray, Nevşehir ve Niğde il sınırlarını kapsayan bu yüzey araştırmasında tespit edilen 25 İTÇ yerleşmesi çalışmamıza dahil edilmiştir. 1987-1992 yıllarında Prof. Dr. Yener başkanlığında, Niğde ilinin güney kısmında gerçekleştirilen yüzey araştırmalarından elde edilen 6 arkeolojik alanın çanak çömlek malzemesi de bu çalışmada değerlendirilmiştir.Çalışmamızın ana hedefi kapsamında, Kapadokya İTÇ çanak çömleği mal grubu ve form tiplerine ayrılarak incelenmiştir. Tasnif sonucunda çanak çömleğin üretim teknikleri, formları, yüzey işlemleri, bezemeleri ile dönemsel ve bölgesel gelişimleri tanımlanmıştır. Kapadokya bölgesinde İlk Tunç Çağı'nda yaşanan sosyo-kültürel, ekonomik ve siyasal dönüşümlerin komşu bölgelerin buluntuları ile birlikte yorumlanması, çalışmanın ikinci hedefi olarak nitelenebilir. Bu konudaki yorumlamalarda öncelikle yine bu çalışma kapsamında tanımlanan çanak çömlek buluntuları yol gösterici olmuştur. Bunun dışında kültürel gelişime katkı sağlayan, bölgenin jeolojisi, coğrafi konumu ve çevre bölgelerdeki buluntular dikkate alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Tarihöncesi Arkeoloji, Kapadokya Bölgesi, İlk Tunç Çağı Çanak Çömleği, Göltepe ve Kestel Kazıları, Aksaray, Nevşehir ve Niğde illeri Yüzey Araştırması

This thesis examines the Early Bronze Age pottery of the Cappadocia region, of which our knowledge is limited. The pottery analysed here has been recovered from surveys and excavations conducted in the region. Excavation finds include pottery from Göltepe settlement and Kestel Mine with an absolute and relative date of 2900-2200 B.C.. Both sites were excavated in late 1980s and early 1990s by Prof. Aslıhan Yener. Most of the survey pottery was retrieved during the field researches conducted in Aksaray, Nevşehir and Niğde provinces between 1993-2001, first by Prof. Ufuk Esin and later by Prof. Sevil Gülçur. Twenty five Early Bronze Age settlements identified during these surveys are included in this study. Additionally, pottery from 6 other archeological sites, which were identified during surveys conducted in the southern district of Niğde province between 1987-1992 by Prof. Aslıhan Yener, is also analysed.Within the main aim of this study, the Cappadocian Early Bronze Age pottery is classified according to ware and shapes. As the result of this classification, production techniques, surface treatments, decoration, regional, and chronological developments are determined. The second aim of the study is the interpretation of socio-cultural, economic and political changes in Early Bronze Age Cappadocia in light of the pottery finds of Cappadocia and neighbouring regions. The geology and geographical location of the region, which effect the cultural developments, are also considered. Key words: Prehistoric archaeology; Cappadocia region; Early Bronze Age pottery; Göltepe, Kestel excavations; Aksaray, Nevşehir, Niğde surveys