Gâliye kavramı ve Şia içinde ortaya çıkan gâli fırkalar

Abstract

İslam toplumunda hem âyetlerde hem de hadislerde tevhid ilkesi çok belirgin bir şekilde ortaya konulmuş olmasına rağmen bu ilkeye muhalif aşırı gruplar ortaya çıkmıştır. Bu grupları tanımlamak amacıyla da `Gulât` kavramı kullanılmıştır. İslam toplumunda ortaya çıkan, tevhid inancına muhalif olarak aşırı düşüncelere sahip olan bu gruplar genellikle Şiî çevrelerde taraftar bulmuşlardır. Gerek bu fırkaların ortaya çıkmasına sebep olan sosyolojik, dinî ve kültürel ortamın özellikleri gerekse bu fırkaların iddia ettikleri aşırı fikirlerin benzerlik gösteriyor olması ise konuyu ilginç kılmaktadır.Tezimiz giriş ve üç bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde gâliye kavramının etimolojik tahlilini yaparak Kur'ân'da geçen gâliye kavramı ile alakalı âyetler hakkında bilgi verdik. Yine bu bölümde İslam toplumunda aşırı düşüncelerin ortaya çıkmasına sebep olan etmenleri inceledik.İkinci bölümde ise Şia içinde ortaya çıkan gâli fırkaların ortak iddialarını inceledik.Üçüncü bölümde ise Şia içinde ortaya çıkmış olan gâli fırkaların hem tarihsel süreçleri hem de inançları hakkında bilgi verdik.Sonuç olarak gâli fırkaların fethedilen coğrafyadaki kültür, medeniyet, din ve sosyolojik unsurların etkisi ile ortaya çıkıp geliştiği ve aynı kaynaktan beslendiği için ortak inançlara sahip olduğu sonucuna ulaştık.Anahtar Kelimeler : Gâliye, Fırka, Şia, Gâli Düşünce

In Islamic society principle of Tevhid (monotheism) is clearly described in hadith (Prophet Muhammed's sayings) and ayah (verse) from the Quran. Although it was clear with hadith and ayat, there are still extremist opposition groups. To describe these groups the word `Ghulat` was used. We usually see these extremist opposition groups that are against belief of tevhid, getting support from Shia communities in Islamic society. Assurance of these sects physiological, religious, and cultural features and extremist ideas makes this subject much more interesting. In the first part, we did etimological assessment for the concept of `Ghaliyah`. By doing this assessment we gave information about the verses that related to the Ghaliyah in the Holy Quran. Also in this first part, we also examined the reason that created these extremist ideas in Islamic society. In the second part, we examined the claims of Ghali sects within the Shii sects. In the third part of our thesis, we gave information about the historical formation and belief of this Ghali sects. Finally, we realize that all of these Ghali sects come up as a result of Religious, sociological, cultural, and civilization elements that were found in geographical areas that were conquered. And they all fed from the same source, because they have same belief. Key Words: Ghaliyah, Sect, Shia, Ghali believes.