19. Yüzyılda Efes harabeleri İngiltere`ye nasıl götürüldü?

Abstract

Efes antik kentindeki arkeolojik kazı çalışmaları; Avrupa'daRönesans'la birlikte gelen fikirlerden etkilenen arkeoloji meraklılarının, antikdönem sanat eserlerine ilgi duymalarıyla ve diğer ülkelere eski eser arayışınaçıkmaları sonucunda başlamıştır.Yunan ve Roma medeniyetlerinden kalma zengin kalıntıların bulunduğuAnadolu, Avrupalıların dikkatini çekmiştir. Bu amaçla Anadolu'ya gelenyabancıların yaptığı kazılar, Maarif Nezareti tarafından izne bağlanmışsa da,bazı araştırmacılar izin alırken bazıları ise izin almamıştır.İngilizler ve Avusturyalılar bu kazılar sonucunda elde ettikleri eserleri,kurdukları müzelerde sergilemişlerdir. Efes antik kentinden İngiltere'yegötürülen eserler de British Museum'da sergilenmiştir. Osmanlı Devleti, eskieserlerin korunması konusunda Tanzimat dönemine kadar bir bilince sahipdeğilken, Tanzimat döneminin getirdiği birtakım yeniliklerle farklı bir süreçbaşlamış ve varolan eserler için ilk defa müze kurma fikri 1840 yılında ortayaçıkmıştır. Bunun sonucunda da 1846'da Fethi Ahmet Paşa tarafından resmi ilkmüze kurulmuştur. Bu tarihten itibaren Anadolu'dan çıkarılan eski eserlerkurulan müzede toplanarak sergilenmeye başlanmıştır.Anadolu'ya kazı yapmak amacıyla gelen kişiler, Osmanlı Devleti'niniçerisinde bulunduğu siyasi ve ekonomik zayıflığından faydalanmışlardır. Bazeneski eserleri satın almışlardır. Kimi zaman da antik eserleri gizlicegötürmüşlerdir.Bu durum 1881'de Müze-i Hümayun müdürü olan Osman Hamdi Bey vebirtakım aydın grup tarafından tepki ile karşılanmıştır. Osman Hamdi Bey,özellikle Osmanlı Devlet müzeciliğinin gelişimini ve Osmanlıİmparatorluğu'nda arkeolojinin sağlam temellere oturmasını sağlamıştır.Anahtar Kelimeler: Efes, Efes Harabelerinin Nakli, Mr. Wood, Mr.Benndorf, Osman Hamdi Bey, Tarihi Eser Kaçakçılığı.

People who had been affected on the ideas of the Renaissance in Europe,started to be interested in ancient age art works and looking at ancient work ofarts in other countries. At the result of that, archaeological excavations hadstarted at ancient city Efes.Europeans had attracted attention, Anatolia consists of rich ruins fromancient Greece and Rome. Even if the excavations of these foreigners were inpermission Ministry of Maarif, while some researchers had taken permission,some had not.British and Austrians had carried that work of arts, exhibited them inthe museums they had established. In British Museum had been exhibited,carried away work of arts from ancient city Efes to England. Ottoman Empiredid not have the awareness of protection of ancient work of arts until the periodof the Tanzimat reforms. However, within this period a different procedurestarted and the first idea of creating a museum in order to save work of artsemerged in 1840. In the result of that the first museum had established by FethiAhmet Paşa in 1846. From that date ancient work of arts found in Anatolia hadbeen collected and exhibited in that museum.People who came to Anatolia for excavations had made use of OttomanEmpire's political and economical weakness. Sometimes they had boughtancient work of arts. While at times they had just carried away ancient work ofarts.This situation had caused reaction from various intellectuals and as headof Muze-i Humayun in 1881 Osman Hamdi Bey. Especially he had establishedarchaeology of Ottoman Empire in strong grounds and improving museums inOttoman Empire.Keyword: Ephesos, Conveying Ephesos Ruins, Mr. Wood, Mr. Benndorf,Osman Hamdi Bey, Historical Artifacts Smuggling.