Anonim şirketlerde borçlanma yasağı

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarından 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun yürürlük tarihine kadar basiretli olmayan bazı pay sahipleri ve yöneticiler, şirketlerinin kasalarını kişisel kasaları gibi kullanmışlardır. Bu kişiler, şirketlerinin kasalarından istedikleri zamanda ve miktarda para çekmişlerdir. Bunun yanında söz konusu kişiler, şirketlerinin borcunu ödememek adına gerektiğinde şirketlerinin tüzel kişiliklerinin arkasına saklanmışlardır.6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun kabul edilmesiyle birlikte bu durum tersine dönmüştür. İlk kez bu Kanunda şirkete borçlanma işlemi, üç farklı maddede `yasak` şeklinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemelerle anonim şirketin malvarlığı korunması ve şirketin çıkar gruplarının menfaatlerinin korunması amaçlanmıştır. Ancak kamuoyu tarafından yapılan eleştiriler sonucunda düzenlemeler henüz yürürlüğe girmeden köklü değişikliklere uğrayarak yürürlüğe girmiştir. Değişikliklerle beraber her ne kadar borçlanma yasağının amacından sapılmış ve kapsamı daraltılmışsa da şirkete borçlanma yasağı düzenlemeleri halen Türk Ticaret Kanunu'nu modern ticaret kanunları kümesine taşıyan `kolon` niteliğinde düzenlemeler olma özelliğini korumaktadır.Bu tez kapsamında anonim şirkete borçlanma yasağı, mukayeseli hukuktaki düzenlemeler dikkate alınarak incelenmiş, şirketin çıkar grupları arasındaki çatışmaların borçlanma yasağı ile ilişki ve şirketler hukukundaki malvarlığının korunması ilkesi, kurumsal yönetim ilkeleri açısından şirkete borçlanma yasağının rolü ve Türk Ticaret Kanunu'ndaki düzenleniş şekli incelenmiştir. Anonim şirkete borçlanma yasağının düzelenme amacı ve uygulamada bu amacın ne oranda başarılı olunabileceği; hükümlerdeki eksiklikler ve doktrindeki görüşler ışığında öncelikle pay sahipleri açısından ve pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yakınları açısından ele alınmıştır. Buna ek olarak şirketler topluluğundaki şirkete borçlanma yasağı düzenlemeleri, banka anonim şirketleri ile halka açık anonim şirketlerin kendi mevzuatlarındaki şirkete borçlanma yasağı düzenlemeleri ve anonim şirketlerde şirkete borçlanma yasağına ilişkin vergi mevzuatındaki düzenlemelere de değinilmiştir.Anahtar Kelimeler: Anonim Şirket, Borçlanma İşlemi, Anonim Şirkete Borçlanma Yasağı, Pay Sahipleri, Yönetim Kurulu Üyeleri

Some shareholders and board members exploited to treasury of the company as own treasury from first years of the foundation of the Republic of Turkey to the date the Turkish Commercial Code No: 6102 (TCC) entered into force. These people withdrew funds from the treasury of the company whenever and in the amounts they wished for their own purposes. Furthermore, they hid themselves behind business entity concept not to be held responsible for any corporate debt.Since the TCC came into force, the winds have changed. For the first time, promissory transactions were enacted as `prohibited` in three different articles in the TCC. The regulations aim to protect corporate assets and benefits of the joint-stock company's interest group. However, as a result of public criticism, the regulations have undergone radical changes. Along with the amendments, even though the prohibition of borrowing was deviated from its purpose and its scope was narrowed, the prohibitions on borrowing from the corporation still remain as a `column` regulation which carries the TCC to a set of modern commercial laws.In this work, the prohibition of borrowing from the joint-stock company is examined by considering the legal regulations in the comparative law and relationship between conflict of interest groups of joint-stock company and the prohibition of borrowing from the company by examining the regulations in the TCC and by considering the principles of conservation of assets and corporate governance. The goal of the prohibition of borrowing from the joint-stock company is examined in the light of shortcomings in the decree and opinions on doctrine with regard to shareholders and non-shareholders, board members and their relatives. In addition, the study analyzes the regulations of the prohibition of borrowing from the company in the group of companies, banking companies and public companies and the prohibition of borrowing from the company in tax regulations. Keywords: Joint-stock company, Promissory Transactions, the Prohibition of Borrowing from the Joint-Stock Company, Shareholders, Board Members