İstanbul kent parklarının bedensel özürlüler açısından değerlendirilmesine yönelik bir araştırma

Abstract

Bu tezin amacı geçici veya sürekli özürlüler olarak tanımladığımız özürlü bireylerin,özellikle bedensel özürlü, yaşlı ve görme özürlü bireylerin sosyal hayattan dışlanmadan,toplumun bütünü ile birlikte bağımsız olarak kentsel çevre unsurlarından olan kentparklarından yararlanabilmeleri için yapılması gereken çalışmaları araştırarakulaşılabilirlik ve kullanılabilirlik için gereken tasarım kriterleri ve standartları dikkatealarak engelsiz yapılaşmayı sağlamaya yardımcı olmaktır. Parkların mevcut durumlarıtespit edilerek 2005 yılında çıkarılan 5378 sayılı yasaya göre 2012 yılına kadar kentselçevrenin, planlanan durumlarının tamamlanması ile kent parklarının özürlü bireylerinulaşabileceği ve kullanabileceği duruma getirilmesi için gerekli önlemleri alarak,engellerden arındırılmış tüm insanlar için ulaşılabilir ve kullanılabilir kent parklarınınoluşturulması amaçlanmıştır. Yapılan bu çalışma sekiz bölümden oluşmaktadır.İkinci bölüm ve üçüncü bölüm, ulaşılabilirlik ve kullanılabilirlik açısından sorunlar olanmekanların ve sorunu yaşayan bireylerin tanımlanması ve istatistiki verilerdenoluşmaktadır.Dördüncü bölümde özürlüler için tanınmış evrensel ve ulusal haklara değinilerek yerelyönetimlerin sorumluluğunda olan kent parklarının ve diğer kentsel çevrenin özürlülereihtiyaçları dikkate alınarak kent parklarının kullanım alanları ve donatıları ile ilgilioluşturulmuş standartlar araştırılmıştır. Yedinci bölümde ise seçilen parkların bukriterlere uygunluğu incelenmiştir.Anket çalışmalarında özürlü kişilerin kent parklarındaki aktivite alanları ile ilgilibeklentileri değerlendirilmiş, katılımcıların çoğunluğunun, kent parklarınınsosyalleşmeye imkan tanımasını istediği gözlemlenmiştir. Bu nedenle özürlüler için ayrıbir yerde, toplumun genelinden soyutlanarak oluşturulan özürlüler parkı yerine,toplumla bütünleşebilecekleri, bütünün içinde var olabilecekleri kent parklarınaulaşılabilirliğin ve bu alanların kullanabilirliğinin sağlanması gerekmektedir. Özürlübireylerin toplumda yalnız kalmak ve toplumdan dışlanmak istemediklerigözlemlenmiştir.Yapılan araştırmanın bütünü değerlendirilecek olursa, nüfusun yüzde12.29'u özürlüolan ülkemizde, bu bireyler mekansal olarak evleriyle sınırlandırılmak istememekte,kentsel çevrede kent parklarında aktivitelerde bulunmak istemektedirler. Bu nedenleyasal süreci de göz önüne alarak mevcut parklarda ulaşılabilirlik ve kullanılabilirlik içinçalışmalar başlatılmalıdır. Yeni oluşturulan planlarda, topografik yapısı sorunoluşturmayacak alanlar kent parkları için ayrılmalı, bu parklarda kullanılan tümdonatılar ve kullanım alanları özürlü bireylere uygun olmalı, kullanılan donatılar özürlübireylerin hareketlerini kısıtlamayacak şekilde konumlandırılmalı, aktivite alanlarıözürlü bireylerin kolayca ulaşabileceği, kullanabileceği şekilde tasarlanmalı veişaretlerle yönlendirmeler yapılmalıdır.Anahtar Kelimeler: Açık yeşil alan, bedensel özürlü, engelsiz yapılaşmauygunluğunun gerekliliği araştırılmıştır.Beşinci bölümde evrensel tasarım veya kapsayıcı tasarım kriterleri anlatılmıştır. Bukriterlere göre toplumda tüm bireylerin kentsel çevreye ve kent parklarına eşitkatılımının sağlanması amacıyla özürlü bireylerin antropometrik ölçüleri, istek ve

The aim of this thesis is to achieve barrier-free environment in the urban parks inİstanbul through studying design criteria and standards needed for the accessability ofthe handicapped people defined as permanently or temporarily handicapped, specificallyphysically handicapped, aged, and visually impaired people. According to the presentconditions and the handicapped act 5378 issued in 2005 which covers until the year2012 existing condition of the urban parks with measures to improve them andproposais for the new were analyzed. This research consists of eight parts and intends toachieve urban parks that are barrier-free, and accessible to all.The second and the third parts consist of statistical data and define problems related toaccessability and the individuals who face this problem.In the fourth part, the rights of the handicapped governed by law, and the UniversalRights are mentioned, and also the urban parks and other urban areas which are in theresponsibility of local councils are analyzed to see if they are suitable for thehandicapped.In the fifth part, the universal design or in other words the inclusive design criteria aregiven. Urban parks and urban furniture are designed taking into consideration thehandicapped wished that the urban parks had given them the opportunity to integrateinto the society. Therefore, instead of confining the handicapped in a special park in anisolated corner and away from the rest of the society, it is much more sensible to makeurban parks accessible to everybody including the handicapped. Handicapped people donot want to be excluded from of the society.As a couclusion handicapped people who make up the 12.29 percent of the populationin our country do not want to be confined home all the time, they want to access to thestreets and to the urban parks. Certain measures should be considered in making theurban parks accessible. Topography of the land is a determining factor for sites plannedas urban parks related measures should be taken accordingly. All the furnishings thatwill be used in these parks should be designed appropriate for the handicapped. Playgrounds and Activity areas should also be accessible and proper signage system shouldbe used.Key Words: park, physically handicapped, barrier-free constructionantropometric measurements of the handicapped. In order to increase their participationin the society, standards of urban parks and furnishings have been analyzed in detail.During the surveys, the expectations of the handicapped in relation to urban parks andplay grounds and activity areas were noted, and it was observed that the majority of the