Yakalar arası ulaşım projelerinin kent makroformuna etkilerinin sosyoteknolojik açıdan irdelenmesi: İstanbul Boğazı örneği

Abstract

Dünyanın mekansal anlamda giderek daraldığı ve iletişim alanında da giderek geliştiği birçağın içinde yaşamaktayız. Bu anlamda gerek bireysel anlamda insanlar için, gereksetoplumlar arasındaki iletişim anlamında en önemli kavram 'erişebilirlik' kavramıdır. Bukavramın yaşanmasını sağlayan bir çok erişim kanalı bulunmaktadır. Bu kanalların önemli birpayını ise fiziksel 'ulaşım sistemleri' oluşturmaktadır. Kentlerin mekansal anlamda evrimi debu kanallar sayesinde gerçekleşmektedir.Ancak; İstanbul Boğazı'nın köprülerle birlikte geçirdiği yarım asırlık tarih boyunca, 'çevreselsürdürülebilirliğin', toplumun sosyal ve adil yaşam düzenindeki dengenin, 'kentmakroformu'nun ve fiziksel gelişimini belirleyen sağlıklı planları uygulamanın ve en çok dayakalar arasındaki erişim ve ulaşım sorunlarının yalnızca karayoluna bağımlı köprü vetüneller yaparak çözülemeyeceği gerçeği gün yüzüne çıkmaktadır.İstanbul 'Metropoliten Alan'ında yapılacak her türlü ulaşım yatırımı, öncelikle toplu ulaşımadayalı, yeni ulaşım talepleri yaratmayan, aksine var olan ulaşım taleplerini yöneten ve kamuyararını gözetecek nitelikte 'sosyo-teknolojik' projelerle desteklenmelidir.Bu çerçeveden bakıldığında, hazırlamış olduğumuz bu tez; İstanbul'un iki yakası arasındakiulaşım sorununun raylı sistemler üzerinden, yeni bir köprü yapılmadan sağlanmasını; kentselplanlama anlamında yakalar arasındaki istihdam-nüfus dengesini gözetecek politikalarınulaşım ayağıyla birlikte uygulanmasını gerekli olduğunu göstermektedir. Bununla beraber,boğaz geçişlerinde; Marmaray Projesinin ve Avrasya Tüp Tünel Projesinin de yakalar arasıulaşımda kalıcı ve etkin bir çözüm üretemeyeceği anlaşılmaktadır. Sorun, ekonomik getirişinedeniyle kamu yararı geri plana itilen petrole dayalı ve karayolu öncelikli ulaşım politikalarıile çevresel ve kentsel gelişimin birbirini dengelediği 'sürdürülebilir bir ulaşım' sistemiarasındaki tercih meselesidir.Anahtar Kelimeler: Erişebilirlik, Ulaşım, Ulaşım Sistemleri, Sürdürülebilirlik, KentMakroformu, Metropoliten Alan, Sosyo-teknolojik

We live in a period in which the globe gradually shrinks spatially and developscommunicationally. In this respect the most important concept for people individually and inthe sense of communication between communities is `accessibility`. There are manychannels which make this concept practicable. An important part of these channels isconstituted of `transportation systems`. Spatial evolution of cities happens thanks to thesechannels.Nevertheless, during the last half century of Bosphorus with the bridges, it has been obviousthat `environmental sustainability`, balance of social and just life order of the society,`urban macroform`, application of healthy plans determining its physical development andmore importantly the fact that inter-side accessibility and transportation problems can not besolved by building highway bridges and tunnels.Any kind of transportation investment in the `Metropolitan Area` of Istanbul must besupported by `socio-technological` projects which are based on public transaportation, wouldnot create new transportation demands but manage existing ones and take public interest intoconsideration.From this point of view, this dissertation shows that interside transportation problem ofIstanbul must be solved with railway systems without building a new bridge, urban planningpolicies which would protect employment-population balance between two sides must beimplemented considering transportation aspect. Furthermore it is clear that Marmaray projectand Eurasia Tube Tunnel Project can not produce a permanent and effective solution forinteside transportation. The main question is a matter of choices between oil-based highwaytransportation policies which ignore public interest because of economic concerns and ` asustainable transportation` system where environmental and urban developmentscounterbalance.Keywords: Accessibility, Transportation, Transportation Systems, Sustainability, Urban Macroform, Metropolitan Area, Socio-technological