Ekmeklik buğday melezlerinde bazı agronomik özelliklerin heterotik etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Çalışma, ekmeklik buğday melez genotiplerinin ve ebeveynlerinin bazı ölçümlenen agronomik özelliklerinin heterosis değerlerinin hesaplanması ve ıslahta kullanılabilecek hangi özelliklerde heterotik etkilerin önemli olduğunun belirlenmesi amacıyla 2019-2020 yetiştirme yılında Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri deneme alanında yürütülmüştür. Çalışmada bitki boyu, üst boğum arası uzunluğu, başak boyu, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, başakta başakçık sayısı, bin tane ağırlığı, başak indeksi ve bayrak yaprak alanı gibi agronomik özellikler incelenmiştir. Her bir özellikte ön varyans analizi yapılmış olup, heterosis ve heterobeltiosis değerleri ölçülmüştür. Araştırma sonuçlarında, anaç ortalamalarına göre ve üstün anaç ortalamalarına göre en yüksek sonuçlar sırasıyla %32,56 ve % 19,35 ile başakta tane ağırlığında ölçülmüştür. Yine aynı özellikte, tüm sonuçlara göre en yüksek heterosis ve heterobeltiosis değeri Esperia X Tosunbey melezinde sırasıyla %71.26 ve %48,96 ile gerçekleşmiştir. Verimi doğrudan etkileyen agronomik özelliklerde yüksek ve pozitif heterosis ve heterobeltiosis ölçülmüştür. Bayrak yaprak alanı özelliği hariç tüm özelliklerde pozitif heterosis ve heterobeltiosis ortalama değerleri saptanmıştır. Çalışmamızda anaç ortalaması ve üstün anaç ortalamalarına göre öne çıkan melez kombinasyonları Kayra x Cumhuriyet ve Esperia x Tosunbey melezleri olmuştur.

The study was conducted in the field crops experimental area of Ege University Faculty of Agriculture in the 2019-2020 growing year in order to calculate the heterosis values of some measured agronomic traits of common wheat hybrid genotypes and their parents, and to determine which features are important in breeding. In the study, agronomic features such as plant height, peduncle length, spike lenght, number of grains per spike, grain weight per spike, number of spikelets, 1000-kernel weight, spike index and flag leaf area were investigated. A pre-variance analysis was made for each feature and heterosis and heterobeltiosis values were measured.According to the results of the research, according to the mid-parent and better-parent heterosis, the highest results were measured in grain weight per spike with 32.56% and 19.35%, respectively. Again, with the same feature, according to all results, the highest heterosis and heterobelitosis value was realized with 71.26% and 48.96%, respectively, in Esperia X Tosunbey hybrid. High and positive heterosis and heterobeltiosis were measured in agronomic properties that directly affect the yield. Positive hetorosis and heterobeltiosis mean values were determined in all traits except flag leaf area feature. In our study, the hybrid combinations that stand out according to the mid-parent and better-parent heterosis are Kayra x Cumhuriyet and Esperia x Tosunbey hybrids.