Tip 2 diyabetli bireylerde bilişsel ve sosyal faktörlerin değerlendirilmesi

Abstract

Diyabetes Mellitus biyolojik ve psiko-sosyal etkileri ile bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen tüm dünyada prevalansı giderek artmakta olan kronik bir hastalıktır. Tanımlayıcı ve kesitsel nitelikte yürütülen çalışmaTip 2 diyabetes mellitus'lu bireylerde bilişsel ve sosyal faktörlerin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.Araştırmanın örneklemini Eylül 2019-Kasım 2019 tarihinde Adana ilinde bir eğitim araştırma hastanesinde dahiliye ve endokrin kliniğinde yatmakta olan araştırma kriterlerine uyan Tip2 diyabetes mellitusu olan 100 hasta oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak hastaların tanıtıcı bilgilerinin yer aldığı Hasta Tanılama Formu, diyabete ilişkin bilişsel-sosyal faktörlerin değerlendirilmesinde Türkçe Çok Boyutlu Diyabet Anketi kullanılmıştır. Verilerin istatiksel analiz ile değerlendirilmesinde SPSS paket programı ile `Independent Sample-t` test (t-tablo değeri), `ANOVA` test (F-tablo değeri), Tukey/Tamhane testleri, `Mann-Whitney U` test (Z-tablo değeri), `Kruskal-Wallis H` testyöntemi kullanılarak analiz edilmiştir.Diyabetli hastaların yaş ortalaması 60.91±10.92 olup, %59.0'ı kadın, %89.0'u evli, %37.0'ı ilkokul mezunu ve %64.0'ı eşiyle yaşamaktadır. Türkçe Çok Boyutlu Diyabet Anketi'nin alt boyut puanlarına bakıldığında en yüksek puan ortalaması 91.49±15.21ile sonuç beklentisi algısı alt boyutunda, en düşük puan ortalamasının ise 0,00±0,00 yanlış yönlendirmeye dayalı davranış alt boyutunda olduğu belirtilmiştir. İnsülin ve Oral Antidiyabetik (OAD) şeklinde tedavi alan hastaların engel algısı puanlarının, sadece OAD alan hastalara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu saptanmıştır. AyrıcaTürkçe Çok Boyutlu Diyabet Anketi alt boyutu özyeterlik algısı ile HbA1c ve trigliserid değerleri arasında negatif yönde, çok zayıf derecede ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır.Araştırmanın sonucunda bireylerin ciddiyet algısı, destek algısı, özyeterlik algısı ve sonuç beklentisi algısı puanları ortalamanın üzerinde iken, engel algısı ve yanlış yönlendirmeye dayalı davranış puanlarının ortalamanın altında olduğu tespit edilmiştir. Hemşirelerin vereceği bakımı planlarken bu faktörleri göz önüne alması diyabet yönetimini profesyonelce sürdürülmesine katkı sağlayacaktır.

Diabetes is a chronic disease that has an increasing prevalence all over the world, which seriously affects the quality of life of the individual with its biological and psycho and social effects. The descriptive and cross-sectional study was conducted to evaluate cognitive-social factors in individuals with Type 2 diabetes mellitus.The sample of the study consisted of 100 patients with Type 2 diabetes mellitus who met the research criteria and were hospitalized in an internal medicine and endocrine clinic in Adana province between September 2019 and November 2019. The Patient Identification Form that includes the introductory information of the patients and the Turkish Multidimensional Diabetes Questionnaire in the evaluation of social-cognitive factors related to diabetes were used as data collection tools. The data were analyzed using the `IndependentSample-t` test (t-table value), `ANOVA` test (F-table value), Tukey/Tamhane tests, `Mann-Whitney U` test (Z-table value), and `Kruskal-Wallis H` test with SPSS package program.The average age of diabetic patients is 60.91±10.92, 59.0% of them are female, 89.0% are married, 37.0% are at the primary school graduates and 64,0% live with is wife. When the scores the sub-dimensions of Turkish Multidimensional Diabetes Questionnaire are analyzed, it was stated that the highest score average was 91.49 ± 15.21 with the perception of outcome sub-dimension and the lowest score average was 0,00 ± 0,00 with the perception of misguided behaviour sub dimension. It was found that the perceptions of handicap scores of the patients who received insulin and Oral Antidiabetic (OAD)+insulin treatment were statistically significantly higher than those who received only OAD treatment. In addition Turkish Multidimensional Diabetes Questionnaire sub-dimension self-efficacy perception and HbA1c and triglyceride values were negatively, very weakly and statistically significant.As a result of the research, it was determined that while the scores of the individuals' perception of seriousness, perception of support, perception self-efficacy and perception of outcome were above average, their scores of perception handicap and misguided behaviour were below the average. Taking these factors consider while planning the care of nurses will contribute to the professional continuity of diabetes management.