Arnold Wesker`in utopik dünyası

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı, çağdaş İngiliz oyun yazarlarından Arnold Wesker'in ütopik görüş ve ülkülerini tanıtmaktır. Ancak, Wesker'in ütopik görüşlerinden söz etmeden önce, yazın dünyasındaki ütopik eserler, özellikle 'devlet yönetimini konu edinen çalışmalara kısaca değinmenin yararlı olacağını düşündük. Çalışmamızın 'Giriş' bölümü, bazı yazar ve düşünürlerin, ülküsel toplumlar kurma yönündeki görüşlerini içermektedir. Söz konusu bölümde tanıtılan eserleri seçerken, eserlerin devlet yönetimi konusunda ortaya konulan eserler olmalarını ölçü aldık. Ancak, söz konusu alandaki çalışmaların yalnız bizim tanıtmaya çalıştığımız eserlerle sınırlı olmadığını; bizim, 'ütopya' kavramını tanıtmak amacıyla, sınırlı sayıda ütopik eserler üzerinde durduğumuzu da belirtmek zorundayız. Burada, bir gerçeğin göz ardı edilmemesi gerektiğine inanıyoruz: İnsanların ütopik düşleri içinde yaşadıkları koşullardan bütünüyle ayrı bir çerçevede değerlendirilmemelidir. Yazın tarihindeki ütopik eserlerin incelenmesini amaçlayan çalışmaların bu gerçeği göz ardı ederek yapılmaları söz konusu çalışmaların nesnelliğine gölge düşürecektir. Çocukluk dönemini İkinci Dünya Savaşı yıllarında yaşayan Wesker, savaşın neden olduğu acı ve yıkımı yaşayan insanlardan yalnızca biridir, ilk bakışta. Bununla birlikte, 'savaş' kavramını ve anlamını onu yaşayarak öğrenmek, doğal olarak,konuya ayrı bir bakış açısı gerektirecektir. Bir toplumun yüz yüze olduğu koşullar o toplumu oluşturan üyelerin günlük yaşantılarında bütün ağırlığıyla duyumsanacaktır. Bu yüzden, savaşın gerçek yüzünü gören Wesker'm barıştan yana olması ne ölçüde doğal karşılanmalıysa, kent yaşamının, insanları insanca duygulardan uzaklaştırdığına inanarak, kırsal yöre yaşantısı özlemi duyması da o ölçüde doğal karşılanmalıdır. Wesker için, bu, çağdaş toplumda insanca değerlerin yitirilmemesi için bir gereksinmedir. Wesker, çağdaş dünyada, çağdaş ilişkiler ve istenilen bir yaşam biçimi kurulması için çaba harcayan bir oyun yazarı olarak değerlendirilmelidir. Bunun yanında, bir yazarın görüşlerini onun politik inanışından bütünüyle ayrı bir bakış açısıyla yorumlamak da doğru olmayacaktır. Wesker'in politik görüşleri, doğal olarak, oyunlarına yansıyacaktır. Ancak, oyunları bir bütün olarak 'doğal oyunlar' diye tanımlamak da yanlış olur, sanırız. Bu görüşü savunurken yazarın, bütün toplum için ülküsel görüşler ortaya koyması gerçeğinden yola çıktığımız belirtmemiz konuya bir ölçüde açıklık getirecektir. Wesker 'ı ne bütünüyle politik oyunlar yazan ne de politikadan bütünüyle soyutlanmış bir oyun yazarı olarak değerlendirebiliriz. 0, kendi doğrularını anlatmaya çalışan biridir. Wesker, toplumsal yaşantının kaçınılmaz gereği olan 'kişiler-arası' iletişimin önemi ve yaşamsallığını vurgulayan bir oyun yazarıdır. Sanatın toplumun yalnız belirli bir kesimi için değil, bütünü için gerekli olduğunu vurgular. Herkesin köklerine bağlı olduğunu, bunuV yalanlamanın yanlış olduğunu vurgularken iyi, doğru ve ülküsel olana doğru bir yönelme olması gerektiğinin ne ölçüde kaçınılmaz bir zorunluluk olduğunu da ortaya koyar. Wesker'in ütopik dünyasını yukarıdaki görüşler ışığında tanıtmaya çalışacağız. Çalışmamızda, 'ütopya' kavramı ve bir kısım ütopik eserlerdeki ütopik yansımalar üzerinde durduktan sonra, Wesker ve görüşlerini tanıtacak bir bölüm hazırlamamızın yerinde olacağını düşündük. Oyunları ise, özgün konular içerenleri ayrı başlıklar altında, öbürlerini ise yalnız bir başlık altında inceleyerek, Wesker'in ütopik görüşlerini tanıtmaya çalıştık. Wesker üzerinde yaptığımız bu çalışma, oyun yazarının, dili kullanma biçimi, anlatım yöntemleri gibi, yöntembilimsel özellikler üzerinde değil; yalnız ütopik yansımalar üzerinde yoğunlaşmıştır.

ABSTRACT The aim of this study is to make known the utopic ideas and ideals of Arnold Wesker, a contemporary British playwright. But, it would be appropriate to give, beforehand, brief explanations about the term 'utopia7 and some utopic works in the history of Literature. The utopic works in 'Introduction' of our study were selected in order to reflect the ideas of some writers and philosophers for founding an ideal society. We tried to select only those having ideas on ruling a state. Nevertheless, we must note that the works we tried to introduce are not the only works on this subject. We handled some of those, only, to express the reflections of the term 'utcpia'. People have always dreamed some things including the foundation of would-be societies. However, some significant fact must never be neglected: ideas and dreams of people change in accordance with the conditions they face in their real societies. This fact may be taken as a base for the evaluation of different literary utopic societies. This viewpoint is crucial for the objectivity of criticism. Wesker, being a member of the British society, and experiencing the hardship, the problematic years of World War II, produced plays focusing on idealism and an ideal way of life for contemporary British society. Therefore, any criticism on his plays must be done in view of the difficulties he and his society, as well as other countriesvıı included in the war, experienced. For this reason, it would be unfair for us to classify a man, a playwright who had dreams for the whole mankind as a playwright producing works only for a race or a political idea. However, it would also be unfair to neglect, totally, the playwright's political views. Since conditions existing in a society are felt in daily lives of its members, it will be completely agreeable for Wesker to be a supporter of peace. Besides, the longing for a life in the country, without the noise, pollution and difficulties caused by industrialism may be understandable when every single aspect of the matter is taken into account. The kind of life to be established in rural areas is of primary importance in Wesker' s idealism. In addition to the above explanations, we had better note that the works of the playwright living in contemporary British society cannot be objectively criticized with a viewpoint neglecting political considerations. Thus, Wesker' s plays must be handled with a viewpoint including political aspects. However, the significance of his 'utopic!' expectations will have validity when Wesker' s basic ideal in order to establish an ideal society is taken into account. Another aspect of Wesker' s plays is the way he approaches inter-personal relations. Wesker' s social ideas necessitate the establishment of humanistic principles. People, especially members of working-class, and those who are not privileged must get their share from such concepts as art, education andV11X culture. Our study focuses not on Wesker's way of expressing his ideas but on the utopic ideas he wants to express. We, after introduction to the term 'Utopia' and reflections of the term in some utopic works, tried to introduce Wesker's ideas and ideals in a spesific chapter, and then tried to present each of the plays having peculiar subjects with their own titles. We tried to present the other plays, having fewer utopic reflections, with the same, single title.