Mastektomi olan kadınlara ve eşlerine sağlığı geliştirme modeline göre evde verilen eğitimin aile işlevselliği ve yaşam kalitesine etkisi

Abstract

Amaç: Mastektomi olan kadınlara ve eşlerine sağlığı geliştirme modeline göre evde verilen eğitimin aile işlevselliği ve yaşam kalitesine etkisini belirlemektir.Materyal ve Metot: Araştırma ön test-son test kontrol gruplu ve deneysel olarak, Eylül 2013 ile Ocak 2016 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Onkoloji polikliniğe kayıtlı mastektomi olan 94 kadın oluşturmuştur. Araştırmada örneklem seçimine gidilmeyip evrenin tamamı alınmıştır. Araştırma örneklemini, çalışmaya katılmayı kabul eden ve seçim kriterlerine uyan 30 deney, 30 kontrol grubu mastektomi olan kadın ve eşi oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında `Kadınlara Yönelik Tanıtıcı Form`, `Eşlere Yönelik Tanıtıcı Form`, `Aile Değerlendirme Ölçeği` ve `SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırmada deney grubu kadınlar ve eşlerine sağlığı geliştirme modeline göre evde eğitim ve danışmanlık verilmiştir. Eğitim sonrasında üç aylık izlem ve danışmanlık yapılmıştır. Kontrol grubuna herhangi bir girişim uygulanmamıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Ki-kare, Mann-Whitney U testi, Wilcoxon eşleştirilmiş t testi kullanılmıştır.Bulgular: Deney ve kontrol grubundaki kadınların aile işlevselliği ön test ve son test puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmamıştır. Ancak eşlerin problem çözme, iletişim ve roller alt boyutları arasında önemli fark olduğu saptanmıştır. Deney grubu kadınlar ve eşlerin aile işlevselliği ve yaşam kalitesi ölçeği tüm alt boyut ön test ve son test puan ortalamaları arasındaki farkın önemli olduğu bulunmuştur. Deney ve kontrol grubundaki kadınların yaşam kalitesi mental rol ve mental işlev son test puan ortalamaları arasında önemli bir fark olduğu saptanmıştır. Deney ve kontrol grubundaki eşlerin yaşam kalitesi alt boyutlarından fiziksel rol, mental rol ve mental işlev son test puan ortalamaları arasında önemli bir fark olduğu saptanmıştır.Sonuç: Mastektomi olan kadınlar ve eşlerine sağlığı geliştirme modeline göre evde verilen eğitimin kadınlar ve eşlerin aile işlevselliğini olumlu yönde etkilediği ve yaşam kalitesini geliştirdiği belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Aile işlevselliği, eğitim, hemşirelik, meme kanseri, sağlığı geliştirme modeli, yaşam kalitesi

The Influence of Home-Based Training Given to Women Undergoing Mastectomy and Their Spouses According to Health Promotion Model on Family Functioning and Quality of Life Purpose: The purpose of this study is to reveal the influence of home-based training given to women undergoing mastectomy and their spouses according to health promotion model on family functioning and quality of life.Tools and Method: The study was conducted with control and experimental groups and pre-test/post-test design. It was carried out between September 2013 and January 2016. The universe of the study includes 94 women undergoing mastectomy in Oncology Department of Recep Tayyip Erdoğan University Training and Research Hospital. No sample was selected, and the entire universe was taken. Upon meeting the selection criteria, 30 experimental and 30 control group women undergoing mastectomy who accepted to participate in the study were included in the sample group together with their spouses. `Promotion Form for Women`, `Promotion Form for Spouses`, `Family Assessment Device`, and `SF-36 Quality of Life Scale` were employed to collect the data. Experimental group women and their spouses were given home-based training and consultancy according to health promotion model. 3-month follow-up and consultancy were given following the training. The control group was not exposed to any such process. Chi-square, Mann-Whitney U, and Wilcoxon paired t-tests were used to assess the data. Findings: No statistically significant difference was detected between the pre-test and post-test mean scores of the control and experimental group women in terms of family functioning. However, a significant difference was detected between the spouses in the sub-dimensions of problem solving, communication, and roles. A significant difference was found between the pre-test and post-test mean scores of the experimental group women and their spouses in all the sub-dimensions of family functioning and quality of life scale. A significant difference was detected between the control and experimental group women's post-test mean scores in terms of quality of life, role limitations due to emotional problems, and mental health. Another significant difference was found between the control and experimental group spouses' post-test mean scores concerning physical functioning, role limitations due to emotional problem, and mental health, which are the sub-dimensions of quality of life. Conclusion: It was concluded that home-based training given to women undergoing mastectomy and their spouses according to health promotion model positively influences the family functioning of women and their spouses and improves their quality of life. Key Words: Family functioning, training, nursing, breast cancer, health promotion model, quality of life