Ücret enflasyonu ve Erzurum ölçeğinde tüketici harcama-gelir ilişkileri

Abstract

Günümüzde hemen hemen tüm gelişmekte olan ülkelerin başa çıkma mücadelesi verdiği ana olgu, dünya refah standardına, istikrar içerisinde ulaşabilmektir. Ancak, teorik olarak bilinen istikrar ile fiili durumu yansıtan enflasyon, stagflasyon, resesyon olguları ülkemizde de belli süreçler ve bir ikilem şeklinde varlığını sürdürmektedir. Bu anlamda, çalışma enflasyon olayının teorik temellerden hareketle, farklı yaklaşımlara ilişkin kısmen deterministik boyutu kapsamaktadır. Çalışmanın metedolojisi bağlamında ilk amaç Yapısal Enflasyon Yaklaşımını analiz etmede bir yöntem olarak kullanılan `Engel Tipi Değişim` sürecini Erzurum ölçeğinde inceleyebilmektir. İkinci amaç ise, maliyet enflasyonunun alt unsurlarından biri olan ücret enflasyonunu, son otuz yılın (Planlı Dönem) verilerinden hareketle irdeleyebilmektir. Çalışmanın amaçları çerçevesinde tüketici harcama gelir-ilişkileri, anket yöntemi ücret enflasyonu ise Granger Yöntemi ile analiz edilmektedir. Saha araştırması ve karşılaştırmalı sonuçlara göre zorunlu maddelere yapılan harcamalara ilişkin Engel Tipi Değişim Süreci şu şekilde gözlenmiştir. Zorunlu maddelere yapılan harcama payları 1986'dan 1988 ve 1991 'e geçişte düşüş, 1994'e geçişte de yükseliş göstermektedir. Bu durum 5 Nisan 1994 istikrar tedbirlerini yaşayan Türkiye Ekonomisindeki, ciddi ve ağır bir resesyon dönemi olarak bilinen 1994 yılı, fert başına düşen milli gelirdeki %6'lık düşüşün etkileri ve saha araştırması sonuçlarıyla gözlenen tüketici gelir kaybının, tüketim harcamalarına yansımasıyla açıklanabilir. Yine enflasyon reel ücret ilişkisini nedensellik bağlamında açıklayabilecek tüm dönemi kapsayan tatmin edici bir sonuca ulaşılamamıştır. Ancak, yapısal değişim süreci olarak değerlendirebileceğimiz 1963-1979 ve 1980-1993 ara dönemleri ayrı ayrı incelendiğinde, 1980-1993 dönemine ilişkin ücretlerden enflasyona yönelimli bir durum, model çerçevesinde gözlenebilmektedir.

Nowadays, one of the essential events challenging almost every developing country is reaching to world welfare standard within stability. However, theoretically known stability as well as inflation, stagflation and recession facts reflecting de facto situation still exist in our country in certain processes and with a paradoxal manner. This study covers partly deterministic aspect related to various approaches moving from theoretical foundations of inflation. In terms of the methodology of this study, our objective is examining firstly `Engel Type Variation` process (which has been used in the analysis of Structural Inflation Approach) in scale of Erzurum, and secondly wage inflation which is one of the sub-components of cost inflation, using the data of the last three decade (Planned Period) Consumer spending-income relations and wage inflation were analyzed in frame of the objectives of the study using questionnaire method in former, and Granger Method in later. According to field reseach and comparative results, Engel Type Variation Process related to expenses made for necessary goods and services was observed as follows :The proportional expence for necessary goods and services indicates a decline in transition from 1986 to 1988 and 1991, and an increase in transition to 1994. This can be explained by the reflection of the effects of 6% decline in per capita income in 1994 known as a serious recession period in Turkish Economy experiencing April 5th Stabilization measures, and consumer income loss observed with the results of the field research. Again, we could not reach a satisfying conclusion which can explain inflation-reel wagev relations at causality context covering the complete period. However, when we separately examine 1963-1979 and 1980-1993 periods which we evaluate as structural transformation process, an inflation-oriented case can be observed from the wages related to 1980-1993 period, in frame of the model.