Milli mücadele`de vali(Kapancızade) Hamid Bey

Abstract

ÖZET Vali Hamid Bey'in hayatının incelenme konusu yapıldığı bu çalışmada, ayrıca Millî Mücadelede mülkî idarecilerin siyasî olaylar üzerindeki etkilerine de temas edilmiştir. Doğal olarak asayişin sağlanması, idarî teşkilâtların kurulup çalıştırılması ve yerel sivil direniş örgütlerinin yapılanmaları şeklinde beliren oluşumlar mülkî idarecilerin ilgi alanına girmişlerdir. Ne var ki bütün bu çalışmalar içerisinde, mülkî idareciler ülkenin içinde bulunduğu durum ve geleceği ile ilgili düşüncelerde zaman zaman askerî bürokrasinin önde gelen kişileriyle görüş ayrılıklarına düşmüşlerdir. Hamid Bey, son devir idare adamları, içinde haklı bir şöhretin sahibi olarak sivrilmiş birisidir. Millî Mücadele döneminde de çeşitli yerlerde Mutasarrıf ve Vali olarak görev yapmıştır. Hamid Bey'in Canik Mutasarrıflığı ve Trabzon Valiliği sırasındaki öncelikli çabası buralarda asayişi sağlamak şeklinde olmuştur. Ancak bu esnada Millî Mücadele önderleri ile çatışmalar içine girmiştir. Bu soğukluk Erzurum Valiliği sırasında da devam etmekle beraber Hamid Bey, bir vazife adamı olmasının gereğini yerine getirmekten kaçınmamıştır. Ankara Antlaşması'ndan sonra idare hayatındaki birikimlerinden faydalanılmak üzere Adana'nın tesellümüne memur edilmiştir. Kısa bir süre sonra Adana Valiliğine tayin edilen Hamid Bey, bölgenin kakınması yolunda bazı girişimlerde bulunmuştur. Bu çalışmada Hamid Bey'in şahsında sözkonusu çatışmaların fikrî sebepleri incelenmeye çalışılmıştır. Bunun daha iyi anlaşılabilmesi için Hamid Bey'in yetişme şartları, düşünce yapısını etkileyen faktörler ve ilk memuriyetinden başlamak üzere olaylar karşısında takındığı tavırlara değinilmiştir. Bütün bunlar yapılırken, çalışmamıza konu teşkil eden Hamid Bey'in hatıralarında ve günlüklerinde yer verdiği görüş ve iddiaları devrin diğer kaynakları ile karşılaştırılmıştır. Bu şekilde olaylara yalnızca Hamid Bey'in perspektifinden yaklaşılmak gibi bir yanlıklıktan uzaklaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca kişileri ve kurumları etkileyen iç ve dış gelişmelerde dikkate alınmıştır. Sonuçta, bu çekişme ve çatışmalarda askerî bürokrasi daha baskın çıkmıştır. Bilindiği gibi Milli Mücadelenin önderleri savaşın askerî cephesini böylece başarıya ulaştırmışlardır.

ABSTRACT In this work we tried to examine the life of governor Hamid Bey and also the effect of estate managers on politics in the national struggle era. Establishing administrations, keeping security and founding local defense organisations was the job of estate managers. These managers unfortunately sometimes did not share the same view with the military authorities, for the welfare and future of the country. Hamid Bey is an important person, with a deserved fame, among the last term administrators also in the national struggle era he was an administrator or governor. As the governor of Canik and to keep the Security, But at that time he fought with natioal guard leaders. This antipathy went on, also when he became the governor of Erzurum but he always did only his duty. After the Ankara treaty they sent him to Adana in order to make use of his administrative experiences. As the governor of Adana he gave his best for the development of that area. In this study the national reasons of the mentioned conflicts have been examined. In order to understand this better, the biringin up conditions of Hamid Bey, the factors affecting the Structure of his thoughts, his attitudes towards events since his first career were emphasized. While taking Hamid Beys memoirs as a subject for our study, we also compared them with the sources of that era. This makes it easy for us to be objective towards this subject. And also we had the chance to examine domestic and foreign effects on institutions and people. Finally the military bureaucracy out weighed after all these struggles and confilicts. As known, the national struggle leaders made in this way the military front triumphant.