Erzurum Konferansı (1843-1847) ve Osmanlı-İran Hudut Antlaşması

Abstract

ÖZET XIX. Yüzyılın ortalarına doğru Osmanlı-İran ilişkileri iyice gerginleşmişti. II. Mahmud'un halefi olarak Osmanlı tahtına Abdulmecid geçmişti. Bu sırada Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa isyanı devam ediyordu ve İranlılar da bundan faydalanmak istiyorlardı. Yeni sultan bir de İranlılar ile uğraşmak istemediğinden hem cülusunu tebliğ etmek hem de aradaki meseleleri görüşmek için Sarim Efendi'yi İran'a göndermişti. Ancak yapılan görüşmelerden bir sonuç elde edilememişti. îki devlet arazında pek çok mesele vardı. Bunların üzerine bir de İran tarafından Süleymaniye üzerine yapılan tecavüzi harekat ilişkilerin iyice gerginleşmesine neden olmuştu. Her iki devlet de savaş hazırlıklarına başlamışlardı. Rusya ve İngiltere'nin arabuluculuk yapmaları sonucunda meselelerin Erzurum'da toplanacak bir konferansta görüşülmesine karar verilmişti. Osmanlı-İran-Rusya-İngiltere devletlerinin temsilcileri dört yıl gibi uzun bir süre Erzurum'da bulundular ve meselelerin görüşülerek halledilmesi için çaba harcadılar. Bu arada konferansın gidişatını engelleyebilecek önemli olaylar da cereyan etti. Bunların en önemlileri konferansın toplanacağı sıralarda Bagdad Valisi Necip Paşa'nın Şiilerce kutsal sayılan Kerbela üzerine yaptığı askeri harekattı. İkincisi de bir meseleden dolayı Erzurum'da halkın İran heyetine karşı ayaklanmasıydı. Bütün bu olumsuzluklara rağmen konferans çalışmalarını tamamladı ve antlaşma imzalandı. Antlaşmaya göre Osmanlı-İran sınırı, dördüncü devletin temsilcilerinden oluşacak bir komisyon tarafından tesbit edilecekti. Sınıra gidildiğinde Erzurum'da teorikte verilen kararın pratikte uygulanmasının çok zor olduğu görülmüştü.

ABSTRACT Towards the middle of the XIX century, the relations between the Ottomans and Iran became more and more worse. Abdülmecid, the follewer of Mahmut II succeed to the throne. At this period the revolt of Egypts governor was still continuing and the Iranians wanted to make use of this. Because the new Sultan did not want to struggle with the Iranians, he sent Sarım Efendi to Iran in order to notify his accession and also discuss the problems between the two countries. But the discussions were not able to bring the matter to a conclusion. There were a lot of problems between tese contries. And the Invasion of Iran into Süleymaniye made the relations become even much worse. Both countries made their preparations for war, but Russia and England acted as peacemaker and so the decision, to discuss the problems at a conference in Erzurum, was taken. Representatives of Iran, Russia, England and the Ottomans stood four years in Erzurum and they spent much effort in order to solve the matters. Again some events took place wich threatened the performance of the conferance The most important one was the military movement, made by Bahdads governor Necip Paşa, in to kerbela wich is a holy place in the eyes of the shiites. Another one was a revolt, of the people in Erzurum, made against the Iranian representatives as a result of an event caused by the Iranians. In spite of all these wicked happenings the conference took place to this treaty was under signed, according to this treaty the ottoman- ıranian border should be determined by a comission, existing of reprecentatives from all the four countries. When they went to the border they saw that it was not so easy to practice out the decision, as they had thought it will be.