Bahçe ilçe merkezi`nin coğrafi etüdü

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi Bahçe İlçe Merkezi'nin Coğrafî Etüdü Nusret KOCA Danışman: Yrd.Doç.Dr. İbrahim GÜNER 1996: Sayfa:133 Jüri: Yrd.Doç.Dr. İbrahim GÜNER Bahçe Adana'nın 135 km kadar doğusunda, Orta Nur Dağlan Dağlarının engebeli batı yamaçları üzerinde, bir aşınım düzlüğünün kenarında yer alır. İlçe güneyden ve batıdan Osmaniye, kuzeyden Düziçi ilçeleri ile, doğudan ise Gaziantep ve Kahramanmaraş illeri ile sınırlandırılmıştır. Bahçe kentinin kuzeyinde Dumanlı Dağları, doğusunda Akçadağ ve batısında ise Arıklıkaş ovası bulunur. Kent denizden yaklaşık olarak 665 m. yükseklikte, Kar Deresi, Bilalik Deresi ve Aslanlı Deresi'nin birleştiği alanda kurulmuştur. Bahçe kentinin merkezî kısmı, derelerin oluşturduğu iri elemanlı alüvyal ve moloz karışımı ile yamaç molozu (kolüvyal) üzerinde kurulmuştur. Kent merkezini çevreleyen tepeler ise genellikle killi şistler ve serpantinlerden oluşmuşlardır. Kent ve çevresinde, yükseltinin artmasıyla iklim elemanlarında bazı değişiklikler olmakla birlikte, Akdeniz ikliminin özellikleri görülmektedir. Çukurovada'daki istasyonlara göre ortalama sıcaklık 3 °C kadar düşerken (yılık ortalama sıcaklık 17, 8 °C), yağış miktarında artış olmuştur (850 mm. civarında). Kış aylarında 5-8 gün don olayı görülmektedir. Doğal bitki örtüsü, bazı maki türleriyle, kızılcam, meşe ve kayından oluşan ormanlardan oluşmaktadır. Bahçe kenttinin kuruluşu M.Ö.1000 yıllarına kadar eskiye dayanmaktadır. Bu tarihlerde Karkamış eyaletine bağlı bir ileri kale harabesine kurulmuş olan kent bu tarihten sonra çeşitli milletlerin askeri karakolu görevini yapmışta 1850 tarihinde MaraşII Sancağı'na bağlı Kızılyer adıyla (diğer adıyla Bulanık Bahçe) mütesellimlikle idare edilmeye başlayan kentte 1904 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. îlçe, 262 km2.lik yüzölçümü ile Adana ilinin en küçük ilçesidir. Bu alan İçerisinde kent merkezi dışında 15 adet köy yerleşmesi bulunmaktadır. Bahçe'de, 1990 nüfus sayımı sonuçlarına göre 16009'u (% 57'i) kent merkezinde, 11.97`ü (% 43'ü ) de köyler olmak üzere toplam 27.983 kişi yaşamaktadır. İlçede km2.ye yaklaşık olarak 106 kişi düşmektedir. Bahçe ilçe merkezinin güneyinde E-90 karayolunun geçmesi ve sayım günü bu karayolu kenarındaki dinlenme tesislerine gelenlerin de kent nüfusuna sayılmasından dolayı, kent nüfusunun cinsiyet yapısında bir dengesizlik (% 69'u erkek, % 31'i kadın) görülmektedir. İlçe'de okur-yazarlık oranı % 83 civarındadır. Kent merkezinde bu oran, % 92'ye kadar yükselmektedir. Bahçe kentinde çalışan nüfusun % 49, 5'i tarım sektöründe, % 37, 4'ü hizmetler sektöründe ve % 12, 8'i de sanayi sektöründe hizmet vermektedir. Tarım sektörünün çalışan nüfus içerisinde en fazla paya sahip olmasından dolayı tarım karakterinde olan Bahçe'de tarım alanlarının az olmasından dolayı tarımsal üretimde oldukça düşük miktarda olmaktadır. İlçede eğimli alanlar fazlaca yer kapladığı için tarıma elverişli topraklar oldukça az ve verim değeri düşüktür. 70000 dekar tarım alanlarının en verimli kesimleri dahi 2. sınıf alüvyal topraklardır. Üretilen tarım ürünlerinin, üretimlerinin az olmasından dolayı büyük kısmı ilçede tüketilmektedir. En fazla buğday olmak üzere, arpa, mısır, yerfıstığı ile çeşitli sebzeler ve meyveler üretilmektedir. Kentin gelişmesi ve büyümesi, 1972 yılında E-90 karayolunun (Adana-Gaziantep karayolu) kent kenarından geçmesi ile daha fazla hız kazanmıştır. Sanayi tesislerinin kurulması ve işletilmesine de, bu tarihlerden sonra başlanmıştır. Kent ulaşım açısından, oldukça elverişli bir durumdadır. 1912 yılında demiryolu, 1972 karayolu kent kenarından geçmiştir. Yine kent kenarından geçen TEM otoyolunun inşaatı da (1996 ) devam etmektedir. Önemli ulaşım yollan üzerinde bulunmasına rağmen kentin ticaret fonksiyonu fazla gelişmemiştir. Adana, Gaziantep ve Osmaniye gibi ticaret fonksiyonu fazlaca gelişmiş kentlere yakın olması, ticaret fonksiyonunu olumsuzIII etkilemiştir. Kentte sadece perakende olarak, günlük tüketim maddelerinin ticareti yapılmaktadır. Kentin en önemli ticarî iş yerleri karayolu üzerinde sayılan 15 kadar olan dinlenme tesisleridir. Kentte biri 1974, diğeri 1978 yılında açılan iki büyük sanayi tesisi bulunmakta ve sanayi sektöründe çalışan nüfusun % 39, 5'i bu tesislerde çalışmaktadır. Bahçe'de ilçe merkezi olmasının gerektirdiği idari fonksiyonlar dışında, sosyal fonksiyonları fazla gelişememiştir. Kültürel fonksionlar olarak da sadece ilk ve orta dereceli okullara sahiptir. Sinema, tiyatro, festival, yerel gazete, dergi gibi etkinlikler henüz bulunmamaktadır. Bahçe kentinin merkezî mahalleleri dışındaki kesimleri genellikle eğimli araziler üzerinde, oldukça dağınık bir halde bulunmasından dolayı, kentte alt yapı hizmetlerinde büyük eksiklikler bulunmaktadır. Kent, değerlendirildiği taktirde büyük yaylacılık faaliyetleri potansiyeline sahiptir.

IV ABSTRACT MASTER THESİS Geographical Study of Bahçe Town Nusret KOCA Adviser: Yrd.Doc.Dr. Ibrahim GÜNER 1996:PAGE: 133 Jury: Yrd.Dc.Dr. Ibrahim GÜNER Bahçe is a town about 135 kilometers away from Adana in the Eastern direction, near a plateau on the western sloöpes of middle Amanos Mountains. The town is surrounded by Osmaniye town from the West and East, Düziçi town from the North and Gaziantep and Kahramanmaraş cities from the East. Dumanlı Mountain is in the Northern side, Akçadağ is in the Eastern side and Anklıkaş plain is in the Western side of the town. The town center is located at the joint of Kar stream, Bilalik stream and Aslanlı stream., at the altitude of about 665 meters. The town centre is located on big, elemented alluvial aggregates and mixture of aggregates with slope aggregates. The hills surrounding the town are generally of shales and serpantinites. Although some climatic changes are visible due to the change in altitude, Mediterranean climate is generally effective in and around the town. The heat is about 3°C lower than the centers in Çukurova (yearly average is about 17.8°C) but average rain is higher (yearly average is about 850 mm). In winter months, the occurence of frost is for 5-8 days. Natural plant cover is of some maque, pinus brutia, quercus, fagus. The population of Bahçe according to cencus in 1990 is 77.983; 16.009 (57 %) in the town center, and 11.973 (43 %) in rural area. There are about 106 people for persquare kilometers.Of the working population, 49.5 % work in agriculture, 37 % in service sector and 12.8 % in industry. Despite the fact that the majority of workers are in agriculture, the agricultural areas are limited and production is low. The town is on a very convinsent place for transportation. İn 1912 railway, and 1972 motorway passed by the town. Besides, TEM (Trans Europe Motorways) is still continuing (1996). Trade activities are at a low level though the town is close to means of transportation. Being close centers of trade like Adana, Gaziantep and Osmaniye affected the town's function negatively. Only the trade of daily needs is visible. The most important trade centers are by the motorway, the number of which is about 15. Except for managerial functions, social functions have not exerted an ideal development in Bahçe. There are only primary, secondary and high schools. There are no local cultural activities like cinema, theatre, festival, local newspaper and journal at present.