Ratib Ahmet Paşa hayatı, edebi şahsiyeti, Divanı`nın tenkidli metni ve incelemesi

Abstract

Bu çalışmada, 18. yüzyıl Divan edebiyatı şairlerinden olan Râtib Ahmed Paşa'nın divanı incelendi. Divanın biri Millet Kütüphanesi, biri Süleymaniye Kütüphanesi, altısı İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi olmak üzere sekiz nüshası tespit edildi. H. (İstanbul Üni. Ktp. Ty. No: 1288) nüshası esas olmak üzere dört nüsha üzerinde çalışıldı. Süleymaniye Kütüphanesindeki nüshaya da zaman zaman müracaat edildi. Bu çalışma iki bölüm halinde yapıldı. Birinci bölümde şairin; hayatı, edebî şahsiyeti ve sanatı hakkında bilgi verildi, Türkçe divanı, muhteva bakımından incelendi. İkinci bölümde Râtib Ahmed Paşa Divanının, tenkitli metni, hazırlandı. Râtib Ahmed Paşa, Türk edebiyatı sahasında önemli bir varlık gösteremez. Şiirlerinde Nâbi ve Nedim'in etkisinde kalır. Şiirlerini âşıkane ve hikemi tarzda kaleme alır, manzumelerinde tasavvufî görüşlere yer verir, gazellerini genellikle sade bir dille yazar. Kıta, lügaz, müfret ve şarkıyyât başlığı altındaki manzumelerinde çok daha sade bir dil kullanır. Nazirecilik alanında başarılı sayılabilir. Şairin Türk edebiyatındaki yeri ise bu çalışmanın `Sonuç` bölümünde belirtilmeye çalışıldı.

In this study the `Divan` of Râtib Ahmed Pasha, among the Classical Turkish Literature poets of the XVITJ. century, has been examined. Eight copies of the `Divan` are present; one of them is in Millet Library, one in Suleymaniye Library and the other six in the Library of Istanbul University. We have studied on four copies, essentially on the one in Istanbul University-Library (Ty.No: 1288). We have applied to the one in Suleymaniye Library at times. We have carried out our study in two parts. In the first part we have given information about the life, literary characteristics and art of the poet and have examined his Turkish `Divan` from the aspect of contents. In the second part we have prepared a criticized text of the `Divan` of Râtib Ahmed Pasha. Râtib Ahmed Pasha couldn't show a significant existence in the field of Turkish literature. He was seen in his poems to be under the effect of Nâbî and Nedîm. He wrote his poems in an amorous and `hikemi` style and gave place to mystical views in his poems. He wrote his lyric poems in a simple language. He used a more simple language in his poems under the title of `Kıta`, `Müfret` and `Şarkiyyat`. He can be considered as successful in the field of imitative poem. In the concluding part of our study we have tried to exlain the place of the poet in Turkish literature.