Selçuklular`dan Safeviler`e Sa`d-Çukuru

Abstract

ÖZET DOKTORA TEZİ SELÇUKLULAR'DAN SAFEVİLER'E SA'D-ÇUKURU Hasan GEYİKOĞLU Danışman: Prof.Dr. Enver KONUKÇU 1998 - Sayfa: 284 Jüri: Prof.Dr. Enver KONUKÇU Doktora tezi olarak hazırlanan bu çalışmada Araş Irmağı' nın orta havzasında yer alan Sa'd-Çukuru adlı ovalık geniş bölgenin Orta Çağ'daki Türk tarihi araştırılmıştır. Çalışma, siyasî tarih olarak, Selçuklular' dan Safevîler'e kadar olan dönemi (XI. -XV. yyllar) kapsamaktadır. Zaman ve coğrafî saha sınırlaması dahilinde, bölgede meydana gelen askerî ve siyasî olaylar ile, aynı dönemde ortaya çıkan Türk-İslam medeniyeti incelenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmalar sırasında başta Osmanlı arşiv belgeleri, İslâm ve Ermeni kaynakları başta olmak üzere, birçok kaynaktan yararlanılmıştır. Sa'd-Çukuru denilen geniş bölge, kendi içinde, Sa'd-Çukuru (Revan Ovası), Sürmeli-Çukuru (İğdır ili arazisi) ve Nahçıvan bölgelerinden teşekkül etmektedir. Yerleşimin, tarih öncesi çağlarda başladığı bu bölgede yoğun beşerî faaliyetler ve olaylar cereyan etmiştir. Çeşitli kültürlerin görüldüğü Sa'd- Çukuru'na, birçok kavim ve millet gelip geçmiş, çeşitli devletler hâkim olmuştur. Buraya ilk Türkler, İlk Çağ' in sonlarında gelmişlerdir. Selçuklu Devleti'nin kuruluşuyla birlikte Azerbaycan ve Doğu Anadolu'ya gelen Oğuz/Türkmenler, buralara yerleşerek vatan yapmışlardır. Bölgede bu suretle başlayıp kesinleşen etnik, siyasî ve kültürel Türk hâkimiyeti, 1827'deki Rus işgaline kadar devam etmiştir.

II ABSTRACT Ph.D. Thesis THE TSHA'ADH- CHUXURU FROM THE SELDJUKIDS TO THE SAFEVTOS Hasan GEYİKO?LÜ Supervisor: Prof.Dr. Enver KONUKÇU 1998-Page: 284 Jury: Prof.Dr.Enver KONUKÇU Our study has been insented to search for the history of Turks in the Middle Age in the plateau Tsha'adh-Chuxuru, which is located in the middle river-basin of the river Aras. The study focuses on the period from the Seldjukids to Safevids within the limitations of time and geography, we have aimed to investigate the Turkish-Islamic civilization, which was simultaneous with military and political events at that time. We have made use of various sources, including Islamic and Armenian reference sources and Ottoman archives. The vast area, known as Tsha'adh-Chuxuru, consists in itself of three parts: Tsha'adh-Chuxuru (the plateau Revan), Siirmeli-Chuxuru (the land of İğdır) and Nakhchevan. In these region, where human settlement was initiated in the pre-historic ages, intensive human activities and events have taken place so far. A variety of tribes and nations have settled in this area, the pot of various cultures, and many nations have reigned there. The first Turks came to this place in the late Early Age. Having migrated to and settled in Adherbaidjan and the East Anatolia. After the establishment of Seldjukids State, Turcoman made it their own homeland. The ethnical, political and cultural dominion of Turks in this region began in this way and lasted till the Russian occupation in 1827.