İbni Haldun ve Francis Bacon`da yöntem ve önyargı

Abstract

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ İBNİ HALDUN VE FRANCİS BACON'DA YÖNTEM VE ÖNYARGI Savaş ATMACA Danışman: Yrd. Doç. Dr. Müslim AKDEMİR 2001 -Sayfa: 93 Jüri: Yrd. Doç. Dr. Müslim AKDEMİR Yrd. Doç. Dr. Adnan ÖMERUSTAOĞLU Yrd. Doç. Dr. Sebahattin ÇEVİKBAŞ Bilimsel bir araştırma yapılırken her şeyden önce doğru ve geçerli bir yönteme gereksinim vardır. Bu yöntem bilimsel yöntemdir. Bilimsel yöntem, evreni anlama ve doğa güçlerini denetleme yolunda kullanılan zihinsel ve eylemsel işlemlerin tümüdür. Sorunumuz şudur: Bir bilim adamının araştırma yaparken dikkat etmesi gereken şey nedir? Bu soruya şöyle cevap vermeye çalışıyoruz: Bilim adamı, tüm peşin yargıları ya da yanlış fikirleri bir yana bırakarak sağlam ve doğru bir yöntemle araştırma yapmalıdır. İbni Haldun, tarihi, inceleme, gözlem ve araştırmaya dayanan bir bilim olarak görmektedir. Hikayeci ve aktarmacı tarihe karşı çıkmaktadır. O'na göre, toplumsal olayların nedenini yine toplumun kendisinde aramalıyız. Tarih bilimiyle uğraşanları yanıltan şey, toplumların hal ve durumlarının değişmekte olduklarını unutmaktır. Francis Bacon' a göre ise, doğayı tanımak ve doğa güçlerini denetim altına almak için geçerli bir yöntem olan tümevarımı kullanmalıyız. Gözlem ve deney bu yöntemin en önemli özellikleridir. O'na göre, bilim adamı toplayıcı, düzenleyici, gözlemleyici, deneyci. yorumlayıcı, yargılayıcı ve araştırmacı olmalıdır. Ayrıca Bacon' a göre, kendini kabullenmiş doktrinlere kaptırmayan akıl özgürdür. Objektif bir araştırma, ancak özgür bir akılla yapılabilir. Kısaca, İ. Haldun ve Francis Bacon' a göre, araştırmanın objektif olabilmesi için, bilim adamının her türlü duygusal eğilimden ve önyargıdan uzak durması gerekir.

ABSTRACT MASTER THEİS THE PROJUDİCE AND METHODS OF İBNİ HALDUN AND FRANCIS BACON Savaş ATMACA Süpervisior: Yrd. Doç. Dr. Müslim AKDEMİR 2001 - Page: 93 Jury: Yrd. Doç. Dr. Müslim AKDEMİR Yrd. Doç. Dr. Adnan ÖMERUSTAO?LU Yrd. Doç. Dr. Sebahattin ÇEVİKBAŞ Firstly, while searching A scientis who is searching must based her or his search true and valid method. This method is a scientifich method. Scientifich method is the whole of mental and verbal processes which is used on checking natural powers and understanding of universe. Our problem is that: What is the thing which a scientist must be careful while searching. We are trying to answers this problem like that a scientist should make research with reasonable and true method leaving aside all of prejudices and wrong opinions. İbni Haldun considers the history as a science which is based on observation, searc and study. He is against to storytelling and transfying history. According to him, we must search the reason of social events in themselves. The think which mislead the historicians is that forgetting the changes of behaviours and sutiations of society. According Francis Bacon, we must use the induction method which is valid one for checking nature and controlling of natural powers. According to him, the scientist must be collector, set-up maker, judger, searcher. According Bacon, besides these, mind which must not be captivated by doctrines that have seized itself, is free. As a result, According to İbni Haldun and Francis Bacon, the scientist must stay away from prejudices and all of the emotional indination for making an objective research.