Bolaman Çayı Havzası`nın coğrafyası

Abstract

II ÖZET DOKTORA TEZÎ BOLAMAN ÇAYI HAVZASFNIN COĞRAFYASI Mustafa ÖZDEMİR Tez Danışmanı:Doç.Dr. Kenan ARINÇ 2002, Sayfa:382 Jüri: Doç.Dr. Kenan ARINÇ Karadeniz Bölgesi'nin Orta Karadeniz Bölümü'nde denize dökülen Bolaman Çayı'nın hidrografik havzası araştırma sahasını oluşturmaktadır. Yönetim bakımından Ordu ilinin sınırları içinde kalan inceleme alanı, yaklaşık olarak 1563 km2dir. Kuzeyden Karadeniz ile çevrili olan Bolaman Çayı Havzası; güneyden Kelkit, doğudan Melet çayları ve batıdan da Elekçi Deresi'nin hidrografik havzaları arasında yer almaktadır. Yeryüzü şekilleri bakımından oldukça engebeli olan araştırma sahası, akarsularla derin yarılmış bir rölyefe sahiptir. Genellikle Üst Kretase ve Tersiyer dönemine ait birimlerin yüzeylendiği sahada, kıyı ve akarsu boylarında Kuvaterner dönemine ait birimleri gerek taraçalar şeklinde ve gerekse de güncel çökeller şeklinde gözlemlemek mümkündür. Yörenin başlıca jeomorfolojik birimlerini dağlık sahalar ve vadiler oluştururken özellikle güney kesimde dağlık kütleler arasında geniş yüzeyler halinde uzanan aşınım yüzeyleri ile vadileri birbirinden ayıran sırtlar üzerinde gelişmiş heyelanlı sahalar jeomorfolojik görünümde belirgin unsurlar olarak dikkat çekmektedir. Araştırma sahasının yıllık ortalama sıcaklığı 13,3 °C ile (Fatsa), 8,7 °C (Gölköy) arasında değişmektedir. Aynı şekilde havzanın kıyı kuşağında yıllık ortalama 1123 mm yağış kaydedilirken, iç kesimlerde bu değer 835,7 mm.ye düşmektedir. Dolayısıyla da kıyı kuşağında nemli ormanlar asıl yayılış alanı bulmuş iken, iç kesimlere doğru önce karışık ve güney kesimde de iğne yapraklı türler daha baskın duruma geçmiştir. Bolaman Çayı Havzası'nda 1 şehir, 17 kasaba ve 99 köy olmak üzere toplam 117 daimi yerleşim birimi bulunmaktadır. Ayrıca çok sayıda mahallelerden oluşanIll köylerin ekonomik faaliyet sahası içinde 61 yayla, 7 oba, 7 mezra ve 3 güzle yerleşmesi de kalmaktadır. Söz konusu yerleşmelerin nüfusu, 1997 Genel Nüfus Tespiti sonucuna göre 293416'dır. Bu nüfusun en büyük kısmı (%53,6) kasaba yerleşmelerinde yaşarken, %27,6'sı kır yerleşmelerinde ve geriye kalan kısmı da (%18,7) havzanın tek şehir yerleşmesi olan Fatsa'da bulunmaktadır. İnceleme sahasında temel geçim kaynağını fındık tarımı oluşturmaktadır. Ancak tarım yapılabilir arazilerin az olması ve yüksek oranlı nüfus artışı yöre dışına çeşitli şekillerde yapılan göç olayını hızlandırmıştır. Yörede ticareti ana hatlarıyla fındık ürünü yönlendirmekte, aynı şekilde mevcut sanayi tesislerinin tamamı da tarımsal ürünleri işlemeye yönelik olarak kurulmuştur. Karadeniz kıyıları ile Anadolu'nun iç kesimleri arasında en kısa yollardan ulaşılabilen güzergahların geçtiği Bolaman Çayı Havzası, aynı zamanda deniz taşımacılığı içinde uygun bir konumda bulunmaktadır.

IV ABSTRACT DOCTORAL THESIS THE GEOGRAPHY OF THE RİVER-BASİN OF BOLAMAN Mustafa ÖZDEMİR Supervisor Assoc.Prof.Kenan ARINÇ 2002, Pages:382 Jury: Assoc.Prof.Kenan ARINÇ Our field of study is the hydrographic river-basin of Bolaman Çayı flowing into the Middle Black Sea Region. Administratively, it is affiliated to Ordu, and has an average of 1563 km. The river-basin of Bolaman Çayı is surrounded by Black Sea in the norty, by Kelkit in the south, by Melet streams in the east and by Elekçi Deresi in the west. Being quite uneven in terms of the surface shapes, the field of study has a deep-split relief. Generally, there are some units of the Upper Cretaceou and Tersiyer periods, where it is also possible to see some units of Kuvaterner period along the edge of the river in the form of teracces and recent sediments. The essential geomorphologic units of the area are mountainous fields and valleys, while plateu strectching among the mountainous masses in the south and landslide areas on the ridges dividing the valleys are outstanding there. The average annual temperature of the field varies from 13,3 °C (Fatsa) to 8,7 °C (Gölköy). Average annual rainfall in the shoreline of the basin is 1123 mm, while this value is reduced to 835.7 mm. Therefore, damp forests are common in the shoreline, while diverse and conifers appear more commonly in the inner areas. A sum of 117 permanent settlements are founded in the Bolaman Çayı river- basin; 1 city, 17 towns and 99 vilages. Within the economic activitiy field of the village settlements composed of many districts, there are 61 yaylas, 7 obas, 7 mezras and 3 güzles. The population of these settlements was 293416 in 1997, whiles a large majorityof them lived in towns (%53,6), %27,6 in the rural settlements. The rest (%18,8) are inhabitat in Fatsa, the only city settlement of the basin. Those who live there mainly live on nuts farming. Yet there has appeared an increase in the number of those who migrate from there on the grounds that cultivable fields are restricted and population rise is very fast. The industrial foundations in the vicinity are also based on the processing of the nuts. The Bolaman Çayı river-basin is also quite available for sea transportation as it seems to be a bridge between Black Sea and the inner parts of Anatolia.