Nicolai Hartmann ve ontoloji: Ontolojinin ışığında bilgi ve bilgi metafiziği

Abstract

Varlık problemi, felsefe tarihinde pek çok filozofun ele alıp incelediği konuların başında yer almaktadır. Ancak bütün filozoflar, varlık hakkındaki düşüncelerini oluştururken muhakkak suretle kendinden önceki düşünürlerin düşüncelerinden etkilenmişlerdir. Aynı şekilde N. Hartmann'da öncelikle Cohen ve Natorp etkisinde Yeni-Kantçılığın doğrultusunda yetişmiştir. Fakat bu felsefenin tek yanlılığını gören N. Hartmann, Husserl'in etkisine girmiştir. Yine Brentano'nun metafiziğinden etkilenen N.Hartmann `bilgi metafiziğini` yazmıştır. Bu çıkışıyla Hartmann Marburg Okulunun `Mantıksal İdealizm`ine karşı çıkarak Aristoteles'e yaklaşır. Bu durumuyla Hartmann, Heidegger, yani Varoluşçuluğa ve aynı zamanda S:Kierkgaard'a da karşı çıkar. Kısaca Hartmann bütün felsefi düşünüşlerin temelinde ontolojik yapı olduğunu kabul etmesiyle Yeni-Ontolojinin kurucusu olmuştur. Felsefe tarihinde sistematik felsefeye geçilmesiyle oluşan dönüm noktası, yani Platon ve Aristoteles düşüncelerinin ortaya çıkmasıyla birlikte Kant'a gelinceye kadar bütün filozoflar ya Platon'u desteklemişler, ya da Aristoteles. Daha net bir ifadeyle söylenirse, felsefe tarihindeki bütün filozoflar ya öznel-idealizmi desteklemişler ya da nesnel-idealizmi desteklemişler. İşte bu nokta da N. Hartmann önceleri öznel-idealizmden beslenerek kendi orijinal düşünceleri olan nesnel-idealizme ulaşmıştır. Tezin ilerleyen bölümlerinde bu durum daha da netleştirilerek N. Hartmann'ın felsefe tarihindeki seyri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

The being problem is a matter that many thinkers consider and inspect. All of the thinkers who constitute an idea about the being are affected by the formers' ideas. N. Hartmann who is aware of the fact that those ideas has one point of view has been affected by Husserl's ideas. N. Hartmann had written `Knowledge Metaphysics` affecting by Brantano's metaphysics. With his argument, he is opposite to Logical-Idealism of Marburg School while he takes side of Aristotheles. At the same time, he is opposite to Heidegger, i.e. Existansialisme, and S. Kierkgaard. Hartmann is accepted the founder of neo-ontology because he assumes that there is an ontological structure in fundamentals of whole philosophical ideas. All of thinkers support either subjective-idealism or objective- idealism. At this point it can be said that N. Hartmann being enlightened by subjective- idealism, he arrived objective-idealism. In precious sections, it has been tried to lighten this situation and bring up his progress in the philosophy history.