Tarımsal ürünlerde fiziksel dağıtım maliyetleri (Mersin`de yetiştirilen sera ürünü dört sebze türünün Erzurum`daki nihai tüketiciye ulaştırılmasına kadar fiziksel dağıtım maliyetlerinin analizi)

Abstract

ÖZET DOKTORA TEZİ TARIMSAL ÜRÜNLERDE FİZİKSEL DAĞITIM MALİYETLERİ (Mersin'de Yetiştirilen Sera Ürünü Dört Sebze Türünün Erzurum'daki Nihai Tüketiciye Ulaştırılmasına Kadar Fiziksel Dağıtım Maliyetlerinin Analizi) Lütfü TAYFUR Danışman : Prof.Dr. Recai ÇINAR 2003- SAYFA: 182 Jüri : Prof.Dr. Recai ÇINAR : Prof.Dr. Aysel ERCİŞ : Doç.Dr. Abit BULUT İnsanların sağlıklı beslenmesinde önemli yer tutan yaş sebzelerin dikkatle toplanması ve ambalajlanması, hızlı bir şekilde nihai tüketici pazarına gönderilerek sunuma hazır şekle getirilmesi gerekir. Bu ürün akışında meydana gelebilecek bir aksaklıkta ürünün ekonomik değeri azalır, bazen de herhangi bir ekonomik değer bile ifade etmez. Söz konusu ürünlerin pazarda istenilen fiyattan satılabilmesi, dolayısıyla beklenen gelir düzeyinin sağlanabilmesi için hasat, sınıflama, ambalajlama, depolama, pazara ulaştırma, satışı gerçekleştirme vb. aşamalarda fiziksel dağıtım faaliyetleri optimal maliyetle yerine getirilmelidir. Fiziksel dağıtım sürecinde yapılacak hatalar ürünlerin kalitesinin düşmesine, hatta bozulmasına neden olabilir. Bu ise çiftçinin aylarca harcamış olduğu emeğinin boşa gitmesidir. Aracıların da fiziksel dağıtım sürecinde gerekli alt yapı ve malzemeyi kullanmamaları durumunda, ürünün hedeflenen kalitesi ile nihai müşteriye sunulamaması, ürün zayiatının yüksek olması, ürünün satılamaması gibi önemli riskler söz konusudur. Çalışmamızın birinci bölümünde tarımsal üretim, tarımsal ürün ve tarımsal pazarlama konulan, ikinci bölümünde fiziksel dağıtım ve fiziksel dağıtımın unsurları olan ambalajlama, depolama ve taşıma konulan incelenmiştir. Üçüncü bölümde tarımsal ürünlerin fiyatlandırılması, dördüncü bölümde ise ülkemiz tarımının daha verimli ve sağlıklı biçimde gelişebilmesinde önemli pay sahibi olabileceğine inandığımız kooperatifçilik konusu ele alınmıştır. Son bölümde ise, önceki dört bölümde verilen teorik bilgilerin ışığında Mersin'de yetiştirilen sera ürünü dört sebze (domates, patlıcan, biber ve hıyar) türünün Erzurum'daki nihai tüketiciye ulaştırılmasına kadar fiziksel dağıtım maliyetlerinin analizi yapılmıştır. Ancak söz konusu maliyetlerin analizinden önce mevcut yapı içinde, üretim ve dağıtım kanalı sürecini tespit edebilmek için yukarıda belirtilen sebzelerin üreticilerine, Mersin Hali'ndeki komisyoncularına ve Erzurum'a ürün gönderen sevkıyatçılara yönelik anketler uygulanmıştır. Daha sonra, dört ürünün üreticiden nihai tüketiciye kadar olan pazarlama aşamalarındaki maliyetleri ve kar marjları hesaplanarak yorumlanmış ve maliyetlerin düşürülmesi ve pazarlama hizmetlerinin daha iyi düzeye getirilmesi konularında önerilerde bulunulmuştur.

ABSTRACT Ph.D. THESIS PHYSICAL DISTRIBUTION COSTS FOR AGRICULTURAL PRODUCTS (An Analysis of Physical Distribution Costs for Transporting Four Kinds of Vegetables Grown in Greenhouse in Mersin to the Consumers in Erzurum) Lütfü TAYFUR Supervisor : Prof.Dr. Recai ÇINAR 2003-PAGE: 182 Jury : Prof.Dr. Recai ÇINAR : Prof.Dr. Aysel ERCİŞ : Assoc.Prof.Dr. Abit BULUT Vegetables, very important for healthy nutrition, must be assembled and packed carefully and sent to consumer market for sale quickly. A product has a property of little or no worth in a case of any defection in its flow. In order to sell the product in a desired price level and so to get expected income level, physical distribution activities within each stages of marketing such as assembly, classification, packaging, storage, distribution, retailing, etc. must be carried out in an optimal cost. Mistakes made in process of physical distribution cause quality of products to decline. The effect of this decrease is a waste of farmers' effort. Furthermore, similar results will very likely occur unless agents use infrastructure and materials necessary in the physical distribution process. This study mainly consists of five chapters. The subjects of agricultural production, product, and marketing in the first chapter and physical distribution and its components, namely, packaging, storage, and transportation, in the second chapter were examined. Moreover, the third chapter is devoted to pricing of agricultural products while the following chapter is about cooperative system which is accepted to play very important role on development of agriculture. Finally, physical distribution costs for transporting four kinds of vegetables (namely, tomato, eggplant, pepper and cucumber) grown in greenhouse in Mersin to the consumer in Erzurum were analised in the last chapter. The data set used in the analysis was compiled from a survey conducted by the author to the growers, dealers, and agents in Mersin. Afterwards, cost and benefit margins in the each marketing stage from grower to consumer of the products were calculated and interpreted; consequently, some suggestions were made to reduce costs and to improve marketing services.