Eğridirli Şeyh Mehmet Dede sultan`ın Hızırname`si (inceleme-metin)

Abstract

Hızır inancı, toplumumuzda geçmişten günümüze kadar yaygın bir şekilde devam etmiştir. Aynı zamanda Halk ve Divan Edebiyatı'na malzeme sağlamıştır. Buna karşın Halk ve Divan Edebiyatı'nda müstakil edebi bir tür olarak işlenmemiştir. Osmanlı sahası edebiyatında Hızırname türünün ilk ve tek manzum eseri Muhyiddin'in Hızırname' sidir. Biz de bu önemli eseri günümüz okuyucusuna ve bu alanda çalışacak araştırmacılara sunmak istedik. Hızırname'de Hızır'ın ne zaman ve nerede yaşadığı, ölümsüz olup olmadığı gibi konulara girilmemiştir. Şair, bu eserinde sadece, Hızır'la birlikte maddi, manevi ve mitolojik mekanlara yaptığı seyahat ve bu seyahatlerde görülen mekanları, kişileri ve çeşitli varlıkları anlatmıştır. Bunun yanında kısa bir şekilde erenlerden ve özelliklerinden de bahsetmiştir. Çalışmamıza başlamadan önce Hızırname' nin çeşitli kütüphanelerdeki nüshalarını tespit ettik ve bunlara ulaşmaya çalıştık. Ulaşılan iki nüshayı karşılaştırarak sağlam bir Hızırname metni elde ettik. Bu metni şekil ve muhteva yönünden inceledik. Varılan sonuçları okuyucuya aktarmaya çalıştık. Aynı zamanda Hızırname metninin tamamım transkribe ederek okuyucuya sunduk.

The belief of Hıdır has continued extensively from past to nowadays in our society. It has provided materials for Folk and Divan Literature at the same time. Yet, it had been studied as a literary type in Folk and Divan Literature. The first and the unique work written in verse of Hidirname style is Muhyiddin's Hıdırname in the important work to the readers of our time and the researchers who will study in this field. In Hıdırname, topics such as when and where Hıdır lived or if he was immortal or not mentioned. In his work the poet only explained his travels with Hıdır to material, spiritual and mythhological places and the persons and various creatures that were seen during these travels. Besides, he mentioned dervishes and their special features shortly. Before we started to work, we had determined various copies of Hıdırname in different libraries and tried to reach them. We had a reliable text of Hıdırname by textual criticizm the two copies we had reached. We analyzed this text by shape and content and tried to transfer the results to the reader. At the same time we had transkribed and presented the complete text of Hıdırname.