İlhanlılar döneminde Şiilik

Abstract

Bu çalısma, Siîliğin ?lhanlılar dönemindeki durumunu ?slam Mezhepler Tarihiperspektifiyle incelemeyi hedeflemektedir. Siîlik ?slam düsünce tarihinde görülen ilkmezheplerden biridir. ?lhanlılar dönemi Siîliği, tarihte Büveyhîlerden sonra ikinci kezsiyasette aktif olduğu bir dönemdir.?lhanlı sultanlarından Olcaytu Siîliği benimsemis, tarihte ilk defa Siîliği devletinresmî mezhebi haline getirmistir. Bu durum ?lhanlılar döneminde Siîlerin siyasette aktifolmalarını kolaylastırdığı gibi, Siîliğin fikri alandaki gelismesine de önemli katkılarsağlamıstır. ?lhanlı döneminde oldukça etkili olan Hille ekolunun basarısının arkasında,?lhanlıların Siî alimlere sağladığı fikri özgürlük etkili olmustur.Giris bölümünde çalısmamızda kullandığımız yöntem ile ?mezhep? ve ?tarih?kavramları ele alınmıstır.Birinci bölümde ?lhanlıların siyasî tarihi, Anadolu'da ve ?slam dünyasındaMüslümanların siyasî durumlarına bakılmıstır. Daha sonra Sünni hilafetin düsüsü vebunda Siîlerin rolü ele alınmıstır.?kinci bölümde Siî-Sünnî iktidar algısına ve bunun nedenleri, ?lhanlılara destekveren ve onlara karsı olan ulemanın düsünceleri ele alınmıstır. Abbâsîlerin sondönemlerinden baslayarak ?lhanlıların yıkılısına kadarki süreçte mezhep olarak Siîliğindurumuna, bu dönemde Siî-Sünnî mezhepleri arasında meydana gelen çatısmalara yerverilmistir. Ayrıca Olcaytu'nun Siîliğe geçisine, bunun dinî ve politik nedenlerine,Siîliğin resmî mezhep olmasının sonuçlarına bakılmıstır.Üçüncü bölümde ?lhanlılar dönemi toplumsal yapısı incelenmistir. Bu dönemdeSiîlerin durumuna, Siîlerin dinî ve siyasî bazı merkezlerine, onların kendilerini ifadebiçimi olarak algıladıkları bazı toplumsal olaylara bakılmıstır. Ayrıca SiîliğinAnadolu'ya yansıması ile Hille ekolünden yetisen bazı önemli Siî ulemanın fikrî vesiyasî düsüncelerine yer verilmistir.Anahtar Kelimleler: ?lhanlılar, Hülâgû, Gâzân Hân, Sünnî hilâfetin düsüsü,Siîlik, Sünnî-Siî çatısması, Nasîruddîn et-Tûsî, ?bnü'l- Alkamî, Olcaytu'nun Siîliği,Barak Baba, Aybek Baba, Muhakkık Hillî, Allâme Hillî.

This study aims at examining the status of Shiites during the Ilkhanids periodfrom the perspective of the history of Islamic sects. Shi'ism is one of the first sects inthe Islamic history. Ilhkhanids period is the second period which Shiites become activein politics.Olcaytu the sultan of the Il-Khan adopted Shi'ism and declared Shi'ism as theofficial sect of the state for the first time in the history. This paved the way for Shiites tobe active in politics and made significant contribution to the development of Shi'ismintellectually. One of the main factors behind the success of Hille School during theIlkhanids period is the intellectual freedom given to the Shi?ite scholars in this period.In the introduction we discussed our method and the concepts of sect andhistory.In the first chapter we examine the political history of Ilkhanids and politicalsituation of Muslims in Anatolia and Islamic geography more generally. Then weexamined the decline of the Sunni caliphate and the role of Shi?ites in this process.In the second chapter we examined the conception of government for Shiites andSunnis and the thoughts of scholars supporting or opposing the Ilkhanids. The status ofShi?ism as a sect and the conflicts between Shi?ites and Sunnis from the last periods ofAbbasid to the decline of Ilkhanids are analyzed in this chapter. Furthermore Olcaytu?sadopting Shi?ism, the religious and political reasons of this and consequences ofShi?ism?s being an official sect are examined.In the third chapter the social structure in the Ilkhanid reign is examined. Thestatus of Shiites, the political and religious centers of Shi?ism and some social eventswhich Shiites perceive as ways of expressing themselves are looked through in thischapter. Furthermore the reflection of Shi?ism in Anatolia and the religious and politicalthoughts of some leading scholars from Hille school.Key Words: Ilkhanids, Hülegü, Ghazan Khan, the decline of the Sunnicaliphate, Shi?a, Shi?ism, Sunni-Shia clash, Na??r al-D?n al-??s?, Ibn `Alkam?,Olcaytu?s Shi?ism, Barak Baba, Aybek Baba, Shi?ism?s being an official sect,Muhakkık al-Hill?, Allama al-Hill?.