Grek sanatında karışık yaratıklar

Abstract

Grek sanatında sıkça tasvir edilen karışık yaratıklar Antik çağ insanının inanç sisteminde önemli bir yere sahiptir. Bu yaratıklar; o dönem insanının bazen hayalleri veya korkularından; çoğu zaman da anlaşılamayan soyut kavramların somutlaştırma çabasının bir sonucu olarak ortaya çıkmışlardır. Böylece, başta tabiat olayları olmak üzere, birçok anlaşılamayan olay kişileştirilerek somut bir şekle sokulmuştur. Yaratıkların ortaya çıkışındaki diğer önemli bir etken ise, tanrılar ile insanlar arasındaki boşluğu dolduracak, tanrılara hizmet edecek, bir varlığa ihtiyaç duyulmasıdır. Bunun sonucunda gövdesinde insan veya birden fazla hayvanın uzuvlarının bir araya getirilmesi ile karışık yaratıklar ortaya çıkmıştır. Karışık yaratıkların en erken örnekleri ise, çok geniş bir inanç sitemine sahip, Mısır ve Mezopotamya sanatlarında ortaya çıkmıştır. M.Ö. 4. binden itibaren sıkça tasvir edilmeye başlanan bu yaratıklar, ortaya çıktıkları dönemden çok sonra, özellikle M.Ö. 8-7. yüzyıllarda gelişen deniz ticareti yoluyla, Yunanistan'a aktarılmıştır. Doğu sanatlarından alınan bu yaratıklar kimi zaman alındığı anlam ve şekliyle korunurken, çoğunlukla da farklı bir mitolojik kompozisyon içinde değerlendirilerek, yeniden anlamlandırılmış ve şekillendirilmiştir. Bu aşamada sürekli bir gelişim ortaya koyan yaratıklar ilk ortaya çıkışlarından çok farklı bir anlam ve şekle bürünerek Grek sanatında ki yerini almıştır. Bu araştırmayla da, Grek sanatında sıkça görülen yaratıkların; kökenlerinin, ortaya çıkış yeri, zamanı ve işlevlerinin tespit edilerek, izlenebilen gelişimleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Mixed creatures, described rather frequently in Greek art, were of great importance in the belief system of ancient people. These creatures were the results of ancient peoples? endeavours to reify the abstract phenomenon they could not make sense of, as well as being composed of their dreams and fears at times. In this way, several incomprehensible phenomenon, primarily natural ones, were reified through personification. Another important factor in the creation of these creatures was the need for an entity that would abridge the gap between Gods and human beings, and thus would serve Gods. Henceforth, mixed creatures with a human and/or several organs of animals on their bodies came into being. The earliest examples of these creatures appeared in Egyptian and Mesopotamian Arts, known as Eastern arts that contain a plethora of belief systems. Long after their incipiency, these creatures, having been described heavily since 4 thousand B.C., were transferred to Greece through sea trade that developed around 8-7. B.C. Borrowed from Eastern arts, these creatures occasionally preserved their original meaning and shape and mostly were renamed and moulded by being interpreted in a different mythological composition. At this stage, these creatures undergoing a constant change took their place in Greek art with quite different forms and shapes than their originals. This study tried to show the observable development of these creatures, which appear in Greek art rather frequently, by identifying their origins, place of birth, time and their functions.