Tasavvuf-mûsikî münasebeti

Abstract

Doğum, sünnet, düğün, savaş, rûhî ve bedenî hastalıkların tedavisi gibi hayatınpek çok alanında farklı fonksiyonlar icrâ etmekte olan mûsikî, İslam düşüncegeleneğinde sürekli gündemde kalan ve tartışılan bir konu olmuştur.Tasavvufî düşüncede mûsikî, ?Elest Bezmi?ndeki İlâhî Hitab'ın hatırlanışıdır.Dolayısıyla unutmamayı telkin eden bir özelliği vardır. İşte bu yönü itibariyle mûsikî,özellikle tasavvufun sistemli hale geldiği tarikatlar içerisinde çok farklı bir icrâ alanıbulmuştur.Bütün tarikatlar kendi bünyelerinde mûsikîyi aynı şekilde ele almasalar dahi,yaygın kanaat mûsikînin insanın kemale ermesi noktasında önemli bir yeri olduğudur.Tarikatların zikir törenleri dikkatle incelendiğinde onların mûsikîyi nefis terbiyesi veruh tasfiyesi yolunda riyâzet, mücâhede ve benzeri usüllerin yanı sıra bir farkındalık,yaklaşma ve yükselme vasıtası olarak kullandıkları görülmektedir.Bu çalışmada İslâm'ın irfânî boyutu olan tasavvuf ile en soyut sanat olaraknitelendirilen mûsikî arasındaki münasebet Mevleviyye, Kadiriyye, Rıfâiyye,Nakşibendiyye ve Halvetiyye tarikatları bağlamında ele alınmıştır.

Music, which has different functions in a large number of fields of life like birth,circumcision, wedding, war, and in the treatment of mental and physical illnesses, hasalways been on the agenda and a matter of controversy in the tradition of Islamicthought.In the sufi thought, music is the recollection of Divine Address in ?Elest Bezmi?.Therefore, it has a quality which implants not to forget. From this respect, music hasbeen performed in a variety of ways, especially in sects where the sufism has asystematic order.Even if all the sects do not consider the music the same way within their ownstructure, the common view is that the music plays an important role in bringing theman to maturity. When looked through the allusion ceremonies of sects, it is seen thatthey employ the music as a means of awareness, approach and progress as well asmortification, self-struggle against the bodily appetites and the like for disciplining thebody and purification of the soul.In this study, the relation between the sufism, Islam?s wisdom dimension and themusic, considered the most abstract art, was examined within the structure of the sectsMevleviyye, Kadiriyye, Rıfâiyye, Nakşibendiyye and Halvetiyye.