Hisse senedi yatırımcılarının davranışsal özellikleri -bireysel yatırımcıya yönelik bir araştırma-

Abstract

Hisse senedi yatırımcıları alım-satım kararlarını verirken Teknik Analiz ve Temel Analiz olmak üzere iki yöntemden yararlanırlar. Teknik analiz yönteminde; hisse senetlerinin geçmiş fiyat hareketlerine bakılarak gelecekte nasıl bir yön izleyebilecekleri tahmin edilmeye çalışılır. Temel analiz yönteminde ise; herbir hisse senedinin fiyatına etki edebilecek bilgilerle hissenin gerçek değeri tespit edilerek bu değer doğrultusunda alım-satım kararları verilir. Temel analiz yöntemi kapsamında değerlendirilebilen Etkin Piyasalar Hipotezi yatırımcıların rasyonel olduğu düşüncesinden yola çıkarak hisse senedi fiyatlarında gerçek değerden sapma durumunda yapılacak arbitrajlarla fiyatların yeniden gerçek değere geleceğini savunmaktadır.Etkin Piyasalar Hipotezine karşı geliştirilmiş bulunan Davranışsal Finansa göre ise; bazı etkenlerin arbitrajı sınırlandırmasının yanında hisse senedi yatırımcıları bir karar verme durumunda bir takım içsel güdülerin ve psikolojik eğilimlerin etkisi altında kalmakta ve bu etkiler yatırımcıların sürekli aynı davranış ve hataları yapmalarına yol açmaktadır. Böylece hem sınırlı arbitraj hem de yatırımcıların psikolojik eğilimleri sonucunda hisse senedi fiyatları gerçek değerlerini yansıtmayıp farklı bir piyasa fiyatına sahip olabilmektedir.Bu çalışmada yatırımcıların yatırım kararlarını verirlerken etkisi altında kaldıkları psikolojik eğilimlerin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) yatırımı bulunan bireysel yatırımcılar için geçerli olup olmadığı araştırılmaktadır. Bu amaçla yapılan analizlerde İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya olmak üzere en fazla bireysel hisse senedi yatırımcısı bulunan 5 il ile bulunduğumuz il olan Erzurum'daki bireysel hisse senedi yatırımcılarına uygulanan 410 anketten elde edilen veriler kullanılmıştır. Çalışma sonucunda; varlıkları bir çok araştırmayla kanıtlanmış psikolojik eğilimlerin, benzer çalışmalarda ortaya çıktığı gibi, İMKB'de yatırımı bulunan bireysel yatırımcılar için de geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla bu sonuç da bireysel yatırımcının yatırım kararlarını verirken tamamen rasyonel davranamadığının bir göstergesidir

While stock investors are making their decisions on buying or selling, they use two methods: Technical Analysis and Basic Analysis. In technical analysis method, price movements of stocks in the past are checked out and the direction they may follow in the future is tried to be estimated. In basic analysis method; real value of the stock is determined with the information that may have effect on the price of each stock, and decisions of buying or selling are made in accordance with this value. Starting from the assumption that investors are rational, Efficient Market Hypothesis, which may be included in the scope of basic analysis method, argues that when stock exchange prices deviate from their real values, prices can be restored to real values with some arbitrages to be applied in such cases of deviation.The Behavioral Finance, developed against Efficient Markets Hypothesis, claims that stock investors get influenced by some inner instincts and psychological tendencies in decision-making process in addition to the fact that some factors limit the arbitrage and these influences cause investors to behave similarly and make the same mistakes continually. Therefore; as a result of both limited arbitrage and psychological tendencies of investors, stock prices may not reflect their real values and have a different market price.In this study, it was researched whether the psychological tendencies that influence investors while they are making their decisions of investments are valid for the individual investors having investments in Istanbul Stock Exchange (ISE). The data collected through 410 questionnaires carried out with individual investors in İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa and Antalya, the five city centres which own the greatest number of investors in Istanbul Stock Exchange, and the investors in Erzurum, the city we live, were used. At the end of the study, it was discovered that the psychological tendencies that have been proved to exist in many researches also apply to the individual investors having investments in ISE as is the case in similar studies. Therefore; this result is an indicator of the fact that individual investors do not behave entirely rational when making their decisions of investment.