Sultan II. Abdülhamid Dönemi`nde Erzurum (sosyal, ekonomik, idari ve demografik yapı)

Abstract

Bu çalışmada, Sultan II. Abdülhamid döneminde (1876-1909) Erzurum Vilayeti'nin sosyal, ekonomik, idari ve demografik yapısı ele alınmıştır.Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Erzurum Vilayeti'ndeki idarî birimlerin kuruluş ve işleyişleri üzerinde durulmuştur.İkinci bölümde, vilayetin, Müslim ve gayrimüslim nüfusları ve nüfus özellikleri; nüfus yoklama defterleri, salnâmeler, nüfus sayımları ve resmî istatistikler doğrultusunda incelenmiş, şehir yerleşimleri ve gerçekleştirilen iskân faaliyetleri ele alınmıştır.Üçüncü bölümde, Osmanlı Devleti'nin ve Erzurum Vilayeti'nin, ekonomik durumu incelenmiştir. Malî etkinlikler, istatistikler, seyyahların eserleri ve arşiv belgeleri ışığında incelenmiştir.Dördüncü bölümde, Ermeni Meselesi ve Vilâyât-ı Sitte Islahâtı incelenerek, Erzurum'da icra edilen ıslahât çalışmaları, arşiv belgeleri ışığında ele alınmıştır.Beşinci bölümde ise, yine seyyahların eserleri ile arşiv belgelerinden yararlanarak sosyal hayatın temel dinamikleri olan, eğitim, vakıflar, şehir hayatı ve sağlık konuları işlenmiştir.Bu çalışmanın sonucunda, Erzurum Vilayeti'nin, II. Abdülhamid dönemindeki yapısı ortaya konularak; vilayetin, önemli bir jeopolitiğe sahip, mali sıkıntılar yaşayan, Müslümanların çoğunlukta olduğu ve kendine has şehir dokusu olan bir vilayet olduğu tespit edilmiştir.

In this study, social, economic, governmental and demographic structure of Erzurum Province in the period of Sultan Abdulhamit II (1876-1909) was taken into account.The study consists of five parts. In the first part, Erzurum Province, the establishment and functioning of the governmental units were mentioned.In the second part, the province?s Muslim and non-Muslim populations and population characteristics were analyzed in the light of population survey books, yearbooks, population censuses and official statistics. City settlements and performed settlement activities were discussed.In the third part, economic situation of Ottoman Government and Erzurum Province was investigated. Financial activities were studied in the light of statistics, itinerants? works and archive files.In the fourth part, reform actions performed in Erzurum were taken into account in the light of archive files by analyzing Vilâyât-ı Sitte Reform and Armenian Affair.In the fifth part, education, endowments, city life and health issues which are the basic dynamics of social life were examined by benefiting from the itinerants? works and archive files.In the conclusion of the study, it was determined that Erzurum is the province which has prominent geopolitics, financial burdens, Muslim predominance and its own, peculiar characteristics by pointing out the structure of Erzurum Province in the period of Sultan Abdulhamit II.