Klâsik Türk Mûsikîsinde Kürdîlihicazkâr makamı kuramına yönelik bir inceleme

Abstract

Klâsik Türk Mûsikîsi nazarî bilgilerinin günümüzde birtakım tartışmaların içerisinde yer aldığı bilinmektedir. Buradan hareketle, tartışma konusu olarak değerlendirilebilir Kürdîlihicazkâr makamı kuramına yönelik bulguların ortaya konması ve Klâsik Türk Mûsikîsi kuramlarıyla üretilmiş eserlerin seyir yönünden benzerliklerinin ve farklılıklarının incelenmesi noktasında, Kürdîlihicazkâr makamının mûcidi kabul edilen Hacı Ârif Bey'in eserleri ve onun dışındaki bestekârların eserlerinin çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bu düşünceyle Kürdîlihicazkâr makamı araştırma evreni olarak seçilmiş, örneklem olarak da evreni temsil ettiği düşünülen Kürdîlihicazkâr makamında bestelenmiş, seyrinde Kürdî çeşniden başka en az bir tane daha farklı bir çeşni barındıran iki yüz yetmiş beş adet eser seçilmiştir.Bu çalışmada Tarama ve Döküman Analizi Yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak, Kürdîlihicazkâr makamı kuramında dik hisârda Müstear, dik hisârda Segâh, gerdâniyede Sabâ, rastta Karcığar ve nevâda Sabâ gibi çeşnilerin bugüne kadar ortaya konmuş Klâsik Türk Mûsikîsi kuramlarında yer almadığı tespit edilmiştir. Ayrıca Hacı Ârif Bey'in, Kürdîlihicazkâr makamındaki ulaşabildiğimiz eserlerinde %100 oranla nim zirgüle perdesinin tamamlayıcı ses olarak kullanıldığı, sonrasındaki bestekârlarda ise %87,27 oranla nim zirgüle perdesinin, %8,3 oranında acem/acemaşîrân perdesinin, %4,43 oranla da diğer perdelerin tamamlayıcı ses olarak kullanıldığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kürdîlihicazkâr Makamı, Klâsik Türk Mûsikîsi Kuramı, Yeden (tamamlayıcı ses), Seyir, Çeşni.

It is known that there are some ongoing debates about theoretical information of the Classical Turkish Music in our time. By this step, it has been aimed that displaying the contestable findings about Kürdîlihicazkâr, analysing the compositions which has been composed by Hacı Ârif Bey who was the innovator of Kürdîlihicazkâr and the other compositors. By this idea, Kürdîlihicazkâr have been selected for total field under the survey also for the sampling two hundred and seventy-five compositions have been selected which were having at least one more different çeşni in addition to Kürdî çeşni in Kürdîlihicazkâr.Survey and Document Analysing Method was used in this study. As a result, it has founded that the çeşnis Müstear in dik hisâr, Segâh in dik hisâr, Sabâ in gerdâniye, Karcığar in rast and Sabâ in nevâ didn?t followed in the theory of Kürdîlihicazkâr. Although it has been founded that the nim zirgüle note was used % 100 as a complementary in the Hacı Ârif Bey?s accessible compositions in Kürdîlihicazkâr, by the other compositors, the nim zirgüle note was used % 87,27, the acem/acemaşîrân note was used % 8,3, the other notes were used % 4,43 as a complementary note.Key Words: Kürdîlihicazkâr, The Classical Turkish Music Theory, Sensible (complementary note), Seyir, Çeşni.